Γράφουν οι μαθήτριες Άννα Ιωάννου και Αγγελίνα Καρκαλέτση (Γ2)

Μία κίνηση- μοχλός πίεσης για τις αγγλικές Αρχές και το Βρετανικό Μουσείο, με σκοπό την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, ήταν η επιστροφή του χρυσού σφραγιστικού δαχτυλιδιού των μυκηναϊκών χρόνων στη νεκρόπολη της Ιαλυσού Ρόδου από το Ίδρυμα Νόμπελ. Τον Μάιο του 2022 ήταν μια στιγμή συγκίνησης, που συνοδεύτηκε από ένα θερμότατο χειροκρότημα, καθώς το μυκηναϊκό δαχτυλίδι θα επέστρεφε μετά από σχεδόν 82 χρόνια στα πάτρια εδάφη. Σύμφωνα με τον κ. Χέλγκεσεν, εκτελεστικό διευθυντή του Ιδρύματος Νόμπελ, η πράξη αυτή είναι «ηθικά σωστή», ιδιαίτερα από ένα Ίδρυμα, του οποίου το πνεύμα είναι να επιβραβεύει τα δημιουργήματα στα γράμματα και τις επιστήμες, που προχωρούν μπροστά την ανθρωπότητα. Ένα ερώτημα ταλαντεύεται, όμως, στο μυαλό όλων: πώς ένα δαχτυλίδι των Μυκηναίων βρέθηκε στη Σουηδία και μάλιστα, στην κατοχή του Ιδρύματος Νόμπελ;

Η ιστορία ξεκινάει το 1927 στα ιταλοκρατούμενα τότε Δωδεκάνησα, όταν η Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών κάνει μια ανασκαφή στην Ιαλυσό της Ρόδου. Εκεί, σε έναν ασύλητο μυκηναϊκό τάφο, εντοπίζονται από τον αρχαιολόγο Τζούλιο Τζάκοπι χρυσά κτερίσματα, ανάμεσα στα οποία κι ένα δαχτυλίδι του 12ου αιώνα π.Χ., που έχει ως απεικόνιση δύο σφίγγες. Το αντικείμενο, ευτυχώς, καταλογογραφείται στη λίστα ευρεθέντων. Το 1940 το δαχτυλίδι μαζί με άλλες πολύτιμες αρχαιότητες ταξιδεύει έως τη Ρώμη, για να παρουσιαστεί σε μια έκθεση με αρχαιότητες «από τις ιταλικές αποικίες», που ήθελε ο Μουσολίνι, όμως δεν γυρίζει ποτέ στη Ρόδο ούτε αυτό ούτε τα άλλα αντικείμενα της έκθεσης. Φαίνεται ότι τα άρπαξαν οι ναζί και τα φυγάδευσαν μέσω της πρεσβείας τους στην ιταλική πρωτεύουσα. Οι έρευνες της εποχής για τον εντοπισμό τους απέβησαν άκαρπες, παρά την κινητοποίηση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και της Αστυνομίας. Ακολουθώντας την οδό της παράνομης διακίνησης, το χρυσό δαχτυλίδι της Ρόδου βρέθηκε στις Η.Π.Α, όπου αγοράστηκε από τον Ούγγρο νομπελίστα Georg von Békésy. Μετά τον θάνατό του, το 1972, ολόκληρη η συλλογή του von Békésy περιήλθε στο Ίδρυμα Νόμπελ και τα έργα τέχνης δόθηκαν προς φύλαξη, ανάλογα με το είδος τους, σε διάφορα μουσεία. Το μυκηναϊκό δακτυλίδι κατέληξε στο Μουσείο Μεσογειακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων στη Στοκχόλμη. To 1975 ο τότε Διευθυντής του σουηδικού Μουσείου και διακεκριμένος αρχαιολόγος Carl Gustaf Styrenius διαπίστωσε ότι το χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι από το μυκηναϊκό νεκροταφείο της Ιαλυσού βρισκόταν στη συλλογή του Μουσείου, ενημέρωσε σχετικά τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές, αλλά το δαχτυλίδι παρέμεινε στη Στοκχόλμη, για λόγους που δεν αποσαφηνίζονται.

To 2022 η Πρεσβεία της Ελλάδας στη Στοκχόλμη σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις με το Μουσείο Μεσογειακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων και το Ίδρυμα Νόμπελ. Τα δύο σουηδικά ιδρύματα αντιμετώπισαν εξαρχής θετικά το ελληνικό αίτημα και παρείχαν με προθυμία αρχειακό υλικό, καθώς και κάθε διευκόλυνση για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, το δαχτυλίδι εξετάστηκε από εμπειρογνώμονες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που μετέβησαν στη Στοκχόλμη για τον σκοπό αυτό και επιβεβαιώθηκε η ταύτισή του με το κλαπέν της Ρόδου ανοίγοντας οριστικά τον δρόμο για τον επαναπατρισμό του. Το χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι, σχεδόν οκτώ δεκαετίες μετά την παράνομη απομάκρυνσή του, θα εκτεθεί εκ νέου στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου. Είναι η πρώτη φορά που το Ιδρυμα Νομπέλ συναινεί στο να αποχωριστεί ένα από τα πολύτιμα αντικείμενα της συλλογής του και είμαστε ευγνώμονες γι’αυτή τη χειρονομία.