Από τον «παππού» του Τολστόι στις «ψυχές των γερόντων» του Καβάφη: μαθήματα ανθρωπιάς και ενσυναίσθησης

Μια ξεχωριστή δράση έλαβε χώρα στην – πάντα φιλόξενη – βιβλιοθήκη των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Α2 τμήματος του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης με την καθοδήγηση του καθηγητή τους, κ. Ιωάννη Σωτηρόπουλου, είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε μια πρωτοβουλία που συνδύασε τη δύναμη της λογοτεχνίας με την ενσυναίσθηση και την κοινωνική προσφορά. Με αφορμή το διήγημα του Λέοντα Τολστόι «Ο παππούς και το εγγονάκι», καθώς και τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη «Οι ψυχές των γερόντων» και «Ένας γέρος», προσεγγίσαμε με ευαισθησία τη θεματική της γήρανσης και της αξίας του σεβασμού προς τους ηλικιωμένους. 

Μέσα από την ανάγνωση και ανάλυση του διηγήματος του Τολστόι, οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με το διαχρονικό ζήτημα της φροντίδας των ηλικιωμένων, αλλά και τη σημασία της ενσυναίσθησης στις οικογενειακές σχέσεις. Η ιστορία του μικρού εγγονού, που με την παιδική του αθωότητα έδωσε στους γονείς του ένα μάθημα ηθικής για τη συμπεριφορά τους απέναντι στον παππού, λειτούργησε ως αφορμή για να προβληματιστούμε σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους μεγαλύτερους γύρω μας. 

Παράλληλα, τα ποιήματα του Καβάφη άνοιξαν έναν νέο δρόμο σκέψης, μιας και  η βαθιά υπαρξιακή αγωνία της ποίησής του αγγίζει πανανθρώπινες θεματικές, όπως το γήρας, η φθορά του χρόνου, η μνήμη και ο θάνατος. Μέσα από τους στίχους του Αλεξανδρινού ποιητή ανακαλύψαμε τον εσωτερικό κόσμο των γερόντων: τη μοναξιά, τις αναμνήσεις, αλλά και τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής που παλεύει να βρει νόημα ακόμη και μέσα στη φθορά του χρόνου. Οι «σαστισμένες κι αντιφατικές» ψυχές των γερόντων του Καβάφη πασχίζουν να κρατηθούν στη ζωή ακόμη κι αν αυτή δεν μπορεί να τους προσφέρει τις ευδαιμονικές στιγμές του παρελθόντος. Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από την αξία της ψυχικής δύναμης, αλλά και τη σημασία της κοινωνικής αποδοχής και της αξιοπρέπειας. Τα φύλλα εργασίας που μοιράστηκαν στους μαθητές και τις μαθήτριες του τμήματος έδωσαν τροφή για προβληματισμό και δημιουργικό αναστοχασμό στο πλαίσιο της διακειμενικής αυτής ανάγνωσης Τολστόι και Καβάφη.  

Η συζήτηση όμως δεν έμεινε στα όρια της λογοτεχνίας. Με βάση τα διδάγματα των κειμένων, μετατράπηκε η θεωρία σε πράξη. Έτσι, αποφασίσαμε όλοι μαζί να συνεισφέρουμε, όπως μπορεί ο καθένας, ώστε να συγκεντρώσουμε χρήματα για τη Στέγη Γερόντων «Ο Λυτρωτής» – Ορθόδοξη Χριστιανική Αδελφότητα, στο πλαίσιο των φιλανθρωπικών δράσεων του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Γυμνασίου για την περίοδο των Χριστουγέννων. Με σκοπό να στηρίξουμε ανθρώπους που έχουν ανάγκη τη φροντίδα και τη στοργή μας, οι μαθητές έδειξαν την ευαισθησία και τη δημιουργικότητά τους.  Η πρωτοβουλία αυτή δεν ήταν απλώς μια φιλανθρωπική κίνηση. Ήταν μια ευκαιρία για τους μαθητές μας να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του σεβασμού, της προσφοράς και της κοινωνικής ευθύνης. Η λογοτεχνία λειτούργησε ως γέφυρα που μας ένωσε με τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, προσφέροντάς μας μια μοναδική εμπειρία μάθησης και ενσυναίσθησης. Ελπίζουμε ότι οι αξίες που εμπνεύσαμε στους μαθητές μας θα τους συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή. Ευχαριστούμε θερμά όλους όσοι συμμετείχαν και στήριξαν αυτή την προσπάθεια. Η συμβολή σας είναι πολύτιμη!