Οι μύθοι του Αισώπου ταξιδεύουν μέσα στους αιώνες, διατηρώντας τη διαχρονική σοφία τους. Όμως, τι συμβαίνει όταν ένας μύθος συναντά τη φαντασία, την τεχνολογία και τη σύγχρονη αφήγηση; Με το τμήμα Α3 του Α’ Αρσακείου–Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης, στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών, επιλέξαμε να προσεγγίσουμε τον αισώπειο μύθο του ελαφιού όχι απλώς ως ένα λογοτεχνικό κείμενο, αλλά ως μια αφετηρία για δημιουργία. Οι μαθήτριες και οι μαθητές ανέλαβαν να τον επανερμηνεύσουν με διαφορετικά κάθε φορά μέσα: διασκευή του μύθου στο πλαίσιο δημιουργικής γραφής, τρισδιάστατες κατασκευές που μετέφεραν τον μύθο στον φυσικό κόσμο καθώς και εικόνες που δημιουργήθηκαν μέσω τεχνητής νοημοσύνης. Αυτές οι προσεγγίσεις δεν ήταν απλώς τρόποι αφήγησης. Ήταν ένας διαφορετικός τρόπος να κατανοήσουμε βαθύτερα τον μύθο και το ηθικό του δίδαγμα. 

Τι θα συνέβαινε αν το ελάφι του Αισώπου επιβίωνε και είχε την ευκαιρία να αναλογιστεί τα λάθη του; 

Ο μαθητής μας, Ριρής Κωνσταντίνος, επαναδιατύπωσε τον μύθο, δίνοντας έμφαση στη μετάνοια και την αυτογνωσία. Στη δική του εκδοχή, το ελάφι καταφέρνει να ξεφύγει από τον κίνδυνο, αλλά επιστρέφει τραυματισμένο στο δάσος. Εκεί, αντί για συμπόνια, συναντά την ειρωνεία και τη χλεύη των υπόλοιπων ζώων, που βλέπουν τη ματαιοδοξία του ως την πηγή των προβλημάτων του. Ακολουθεί το κείμενο του μαθητή: 

Καταματωμένο το ελάφι, χωρίς πνοή έφτασε τελικά στο δάσος. Η καρδιά του χτυπούσε σαν τρελή. Πώς τελικά κατάφερε να ξεφύγει από τους λύκους … ήταν ένα θαύμα. Τα τραύματά του ήταν πολύ βαθιά, μα ευτυχώς ήταν ζωντανό. Περπατώντας όλο και πιο βαθιά μέσα στο δάσος, με το φως του ήλιου να χάνεται από τα ψηλά και πυκνά δέντρα, το ελάφι σκεφτόταν πόσο λάθος είχε κάνει. Αντικρίζοντάς το σε αυτή την κατάσταση τα άλλα ζώα άρχισαν σιγά σιγά να συγκεντρώνονται και να συζητούν χαμηλόφωνα. Όλα είχαν καταλάβει πάνω κάτω τι είχε συμβεί.  Η μαμά ελαφίνα έτρεξε γρήγορα κοντά του για να τον περιθάλψει, να του γλείψει τις πληγές, να του δώσει λίγο νερό. Τον λόγο πήρε πρώτος ο λαγός.  

• Μα τι στο καλό έγινε; Πώς χτύπησες τόσο άσχημα; Σε βρήκαν οι κυνηγοί; 

Όμως το ελάφι δεν απαντούσε. Μόνο σκεφτόταν με κατεβασμένο το κεφάλι. Ο αδελφός του τότε του είπε: 

• Πως τα κατάφερες να μπλέξεις έτσι; Μα τίποτε απ’ όσα μας δίδαξε η μαμά ελαφίνα δεν έκανες; Αν μας άκουγες τώρα θα ήσουν μια χαρά!  

Τον λόγο πήρε η κουκουβάγια:  

• Πόσο επιπόλαια φέρθηκες; Βέβαια για σένα έχει σημασία μόνο η εμφάνιση! 

Και η αρκούδα συμπληρώνει γελώντας ειρωνικά: 

• Βέβαια του αρέσουν τόσο πολύ τα κέρατά του, περισσότερο απ’ όσο μου αρέσουν το μέλι και οι σολομοί μαζί! 

Όλα τα ζώα του δάσους άρχισαν να γελούν δυνατά και να κοροϊδεύουν το ελάφι. Το θεωρούσαν τρομερά ματαιόδοξο και ρηχό συναισθηματικά. Δεν ενδιαφερόταν για τίποτα παρά μόνο για τον εαυτό του. Τότε ξεκίνησε να κλαίει γοερά. Πόσο λάθος είχε κάνει! Ενδιαφερόταν μόνο για την εξωτερική του εμφάνιση. Επαινούσε την όψη των κεράτων του και κατηγορούσε τα λεπτά πόδια του. Μα τι ειρωνεία! Και στο τέλος, (τι ειρωνεία!) αυτά ήταν που το έσωσαν. Τα λεπτά αλλά δυνατά του πόδια που κλώτσησαν τους κυνηγούς και έτρεξε σαν τον άνεμο! Και θαύμαζε τα κέρατά του, που ήταν και αυτά που τον έβαλαν σε μπελάδες.  

Ξαφνικά ακούγεται ο βρυχηθμός του βασιλιά των ζώων. Όλα τα ζώα σώπασαν και τότε το λιοντάρι ξεκίνησε να μιλά:  

• Ησυχία! Αυτά παθαίνουν όσοι ασχολούνται με ανούσια πράγματα. Ναι, το ελάφι έκανε ένα τραγικό λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί.  Έδωσε μεγαλύτερη σημασία στην εξωτερική του εμφάνιση και αγνόησε τις συμβουλές της μητέρας του και τους κινδύνους τού δάσους. Αν ξανασυμβεί και τον βρουν οι λύκοι, εκείνη την φορά μπορεί να μην επιβιώσει. Είναι πολύ τυχερό. Του δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία. Και απ’ ό,τι βλέπω το μετάνιωσε και κατάλαβε. Και δεν υπάρχει λόγος να το κοροϊδεύετε γι’ αυτό. Σήμερα πήρε ένα σπουδαίο μάθημα το οποίο είναι χρήσιμο για όλους: Ο εαυτός μας, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά μας καθώς και οι εσωτερικές μας αρετές είναι πολύ πιο σημαντικές από την εμφάνιση. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους που υπάρχουν και … πιστέψτε με υπάρχουν πάρα πολλοί!  

Σειρά στις δημιουργίες πήρε ο μαθητής Περιβολιώτης Αχιλλέας, ο οποίος αξιοποίησε με άριστο τρόπο τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργώντας δύο ψηφιακές απεικονίσεις του μύθου. Η πρώτη εικόνα αποδίδει την αυταρέσκεια του ελαφιού, τονίζοντας τη σκοτεινή πλευρά της ματαιοδοξίας του, ενώ η δεύτερη δίνει έναν πιο ονειρικό τόνο, παρουσιάζοντας το ελάφι σε ένα μαγευτικό φυσικό τοπίο, τη στιγμή που θαυμάζει την ομορφιά του. 

Τέλος, ο μαθητής μας, Τσιοτσίκας Ιωαννίδης Χρήστος, χάρισε στον μύθο του Αισώπου σχήμα και μορφή μέσα από την τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης. Μια μακέτα κατασκευασμένη με 3D printer αποτυπώνει τη στιγμή που το ελάφι θαυμάζει την αντανάκλασή του στο νερό, ενώ η απειλή πλησιάζει. Μπορούμε να διακρίνουμε το ελάφι με τα επιβλητικά του κέρατα, το δάσος που δημιουργεί μια αίσθηση μυστηρίου, μιας και τα κλαδιά αργότερα παγιδεύσουν το ελάφι, το οποίο μοιραία θα πιαστεί από τον απειλητικό λύκο, που παραμονεύει στη σκιά.  

Οι διαφορετικές αυτές οπτικές αποδεικνύουν πως τέχνη και τεχνολογία μπορούν να γίνει εργαλείο αφήγησης, ερμηνείας και κατανόησης. Μέσα από τη διαδικασία της δημιουργίας, οι μαθητές δεν έγιναν μόνο αναγνώστες του μύθου, αλλά και παραγωγοί περιεχομένου, εμβαθύνοντας στα ηθικά του διδάγματα. Αυτό το εγχείρημα έδειξε ότι οι ιστορίες της αρχαιότητας δεν είναι απλώς κείμενα προς ανάλυση, απολιθώματα ενός νεκρού παρελθόντος, αλλά κόσμος προς εξερεύνηση. Η διαρκής μας αναμέτρηση με το παρελθόν μπορεί να γίνει οδηγός για την αναμέτρησή μας με ένα παρόν γεμάτο προκλήσεις.   

Θερμά συγχαρητήρια στον υπεύθυνο καθηγητή κ. Γ. Σωτηρόπουλο, φιλόλογο, για την επίβλεψη των εργασιών και στους μαθητές μας για τις πραγματικά εντυπωσιακές τους δημιουργίες!  

Στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α’ Γυμνασίου οι μαθητές είχαν από την αρχή την ευκαιρία να ανακαλύψουν πολλές από τις πτυχές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην γλώσσα: την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, τον τονισμό των λέξεων, τους τρόπους γραφής και τα πρώτα δείγματα ελληνικής γραφής. Κάνοντας ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο οι μαθητές παρατήρησαν την ιδιαίτερη κινητικότητα των αρχαίων Ελλήνων και πιο συγκεκριμένα, ήδη από τον 9^ο αιώνα π.Χ., των Ευβοέων, οι οποίοι κινούνταν προς τα δυτικά σε αναζήτηση μετάλλων. Μάλιστα, σε ένα μικρό νησί στην Τυρρηνική Θάλασσα, που στην αρχαιότητα λεγόταν Πιθηκούσες και σήμερα Ischia, βρέθηκαν μερικές από τις πρωιμότερες ελληνικές επιγραφές μαζί με φοινικικές. Οι Έλληνες όμως μετακινούνταν συστηματικά και προς τα ανατολικά ερχόμενοι σε επαφή με τους Φοίνικες και δημιουργώντας εμπορικούς σταθμούς στα παράλια της Συρίας (Αλ Μίνα). Μέσα σε ένα τέτοιο πλέγμα επαφών και σχέσεων τοποθετείται και ο δανεισμός του φοινικικού αλφαβήτου από τους Έλληνες. 

Οι πρώτες αλφαβητικές επιγραφές στην ελληνική γλώσσα χρονολογούνται γύρω στα μέσα του 8^ου αιώνα π.Χ. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα πρώτα αυτά κείμενα είναι όλα ιδιωτικού χαρακτήρα. Στο πρώτο αγγείο αυτής της εποχής από το νησί Πιθηκούσες που εξέτασαν οι μαθητές, διάβασαν την επιγραφή του με κατεύθυνση από τα δεξιά προς τα αριστερά (ἐπὶ τὰ λαιά) σε τρεις ξεχωριστές γραμμές, η οποία αναφέρει: «Είμαι το γλυκόπιοτο ποτήρι του Νέστορα. Όποιος πιει από τούτο το ποτήρι, αυτόν αμέσως θα τον κυριέψει ο πόθος της Αφροδίτης με το όμορφο στεφάνι.» Το αγγείο, σαν να είχε ψυχή και ανθρώπινη λαλιά αποκαλύπτει στους μαθητές την ταυτότητά του. Αρκετοί ερευνητές μάλιστα θεωρούν ότι ο Νέστωρ είναι ο Ομηρικός βασιλιάς της Πύλου, και το ποτήρι του είναι το περιγραφόμενο στον Όμηρο (11.632-7), ενώ άλλοι αρνούνται τον συσχετισμό και πιστεύουν πως πρόκειται για κάποιον άλλο Νέστορα, κάτοχο του ποτηριού. 

Το δεύτερο αγγείο που επεξεργάστηκαν οι μαθητές ήταν η «οινοχόη του Διπύλου», η οποία πήρε το όνομά της από το υστερογεωμετρικό αττικό εργαστήρι του «τεχνίτη του Διπύλου». Η  επιγραφή, χαραγμένη και όχι γραπτή, διαβάζεται κι αυτή από τα δεξιά προς τα αριστερά και αποτελείται από 47 γράμματα σχηματίζοντας λέξεις που δεν διαχωρίζονται μεταξύ τους. Το γράμμα Χ, που απουσιάζει από το φοινικικό αλφάβητο, κάνει εδώ την πρώτη του εμφάνιση. Η πρώτη από τις δύο προτάσεις διαβάζεται εύκολα: «Όποιος τώρα από όλους τους χορευτές χορέψει με περισσότερη χάρη». Η κύρια πρόταση που έπεται είναι δυσανάγνωστη. Εύλογη φαίνεται η άποψη ότι το αγγείο αθλοθετήθηκε για τον δεινότερο χορευτή και αργότερα έγινε κτέρισμα στον τάφο του. Η επιγραφή απηχεί τον ομηρικό ποιητικό λόγο τόσο με το επικό της λεξιλόγιο όσο και με την έμμετρη μορφή της, ενώ η χάραξή της προσέδιδε στο αγγείο εξαιρετική σημασία και διαφήμιζε τη σχέση του κατόχου του με την πνευματική πρωτοπορία της εποχής. Το πήλινο αγγείο εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 

Σε συνεργασία με τον υπεύθυνο διδάσκοντα καθηγητή κ. Ιωάννη Σωτηρόπουλο, οι μαθητές άντλησαν έμπνευση από τις αρχαιότερες αυτές επιγραφές της ελληνικής και κλήθηκαν να αποτυπώσουν με τον δικό τους τρόπο και τη δική τους καλλιτεχνική ματιά τα πολύτιμα αυτά μνημεία του πολιτισμού μας. Τα έργα ανήκουν στις μαθήτριες Αριάνα Σαλαπάτα, Δώρις Ρέππα, Ρέα Σαββοπούλου και Λυδία Τσιαλογιάννη του τμήματος Α3 του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης.