Βιβλίο-άνθρωπος: μια σχέση σταδιακής απομάκρυνσης…

Γράφουν οι μαθήτριες Βικτώρια Σακελλαρίου και Λήδα Σκαπινάκη (Β4)

Τα τελευταία χρόνια, οι περισσότεροι άνθρωποι δε διαβάζουν βιβλία και προτιμούν άλλους τρόπους ψυχαγωγίας. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός, ότι μεγάλο ποσοστό αυτών των ατόμων είναι νέοι, μαθητές, απόφοιτοι ανώτερων και ανώτατων σχολών. Παρόλο που με το διάβασμα αναπτύσσουμε τη φαντασία και τη δημιουργικότητά μας, εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας, μαθαίνουμε νέους τρόπους να σκεφτόμαστε, διευρύνουμε το λεξιλόγιό μας και φυσικά «ταξιδεύουμε», δε φαίνεται να εκτιμούν και να απολαμβάνουν αυτές τις ευεργετικές επιδράσεις οι νεότερες γενιές…
Σύμφωνα με μια έρευνα του National Assessment for Educational Progress (Εθνική Αξιολόγηση για την Εκπαιδευτική Πρόοδο), ο αριθμός των παιδιών 9 έως 13 ετών που διαβάζουν τακτικά για ευχαρίστηση, έχει πέσει κατακόρυφα! Αν και αποδείχθηκε ότι τα παιδιά του δημοτικού σχολείου διαβάζουν περισσότερο από τα μεγαλύτερα, ο αριθμός των 9χρονων παιδιών, που λένε ότι διαβάζουν για απόλαυση, μειώθηκε στο 42% κατά τη σχολική χρονιά 2019-20, ενώ το 1984 ξεπερνούσε το 50%. Επιπλέον, το ποσοστό των παιδιών του γυμνασίου που διαβάζει για να ψυχαγωγηθεί, μειώθηκε στο 17%, παρόλο που το 1984 ήταν επίσης πάνω από 50%. Γενικότερα στην Ευρώπη, πρώτη χώρα σε διάβασμα βιβλίου είναι το Λουξεμβούργο, με το 82% του πληθυσμού να διαβάζει τουλάχιστον ένα βιβλίο τον χρόνο. Ακολουθούν η Γερμανία με 75%, η Φινλανδία και η Αυστρία με 73% και η Εσθονία με 70%. Όσο για εμάς, τους Έλληνες, δεν μπορούμε να χαρακτηριστούμε… και «βιβλιοφάγοι», καθώς είμαστε αρκετά χαμηλά στην κατάταξη, με μόνο το 49% του πληθυσμού να έχει διαβάσει τουλάχιστον ένα βιβλίο μέσα σε μία χρονιά. Συναντώνται χαμηλά επίπεδα ανάγνωσης και σε χώρες, όπως η Πορτογαλία (41%), η Τουρκία (31%) και η Ρουμανία (30%).

Τα κινητά τηλέφωνα και η πρόσβαση στο διαδίκτυο κατακτούν την πρώτη θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους λόγους, που κάνουν ένα άτομο να θεωρεί αδιάφορη την ανάγνωση ενός βιβλίου. Ειδικά για τους εφήβους, το διάβασμα είναι πολύ βαρετό, αφού έχουν πολύ πιο «σημαντικά» πράγματα να κάνουν, σύμφωνα με τους ίδιους, όπως η ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η τηλεόραση και το διαδίκτυο αποτελούν την «αυτονόητη» επιλογή, όταν έχουν ελεύθερο χρόνο ή όταν θέλουν να εκτονώσουν την ένταση της ημέρας τους. Επιλέγουν τη χρήση των διαδικτυακών εφαρμογών για παιχνίδι, γνωριμίες και επικοινωνία αδιαφορώντας για κάθε άλλη δραστηριότητα. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα όχι μόνο της απομάκρυνσης του ατόμου από τον κόσμο των βιβλίων, αλλά- δυστυχώς- και από τον υπόλοιπο κόσμο…
Τέλος, σύμφωνα με κάποιες μελέτες, υπάρχει περίπτωση η απομάκρυνση των παιδιών από το βιβλίο να οφείλεται και στο ότι μεγαλώνοντας σταματούν να διαβάζουν με παρέα. Το διάβασμα ενός βιβλίου πριν από τον ύπνο γίνεται μάλλον η εξαίρεση. Επίσης, λίγες φορές κάποιος θα μαζέψει 4-5 παιδιά, για να τους διαβάσει μια ιστορία. Κάπως έτσι, το διάβασμα γίνεται κάτι το μοναχικό, τη στιγμή που τα περισσότερα παιδιά προτιμούν να κάνουν πράγματα παρέα με άλλα παιδιά.

Επομένως, οι νέες γενιές οφείλουν να καταλάβουν ότι όσο περισσότερο ανοίγουν τους υπολογιστές, τόσο περισσότερο κλείνουν την πόρτα στα βιβλία. Όσο περισσότερο εθίζονται στις οθόνες, τόσο περισσότερο απωθούν την κριτική σκέψη και την καλλιέργεια της φαντασίας τους. Είναι επιτακτική η ανάγκη, να αγαπήσουν το βιβλίο! Η οικογένεια και το σχολείο οφείλουν να ενδιαφερθούν για τη πνευματική καλλιέργεια των νέων! Άλλωστε, όπως είχε πει ο Κικέρωνας: «Αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται.»

Αφιέρωμα της Βιβλιοθήκης μας στους Τρεις Ιεράρχες

Στις 30 Ιανουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, του Βασιλείου του Μεγάλου, του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και του Ιωάννη του Χρυσόστομου. Η εορτή τους έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ορθόδοξη Εκκλησία, καθώς αποτελεί ημέρα τιμής για τους τρεις αυτούς σπουδαίους αγίους και θεολόγους. Η εορτή αυτή είναι επίσης ημέρα αφιερωμένη στη σπουδή και τη γνώση, καθώς οι Τρεις Ιεράρχες υπήρξαν δάσκαλοι και φωτιστές του κόσμου

Ο Βασίλειος ο Μέγας γεννήθηκε το 330 μ.Χ. στη Νεοκαισάρεια του Πόντου. Ήταν γιος επιφανούς οικογένειας και έλαβε εξαιρετική μόρφωση. Από νεαρή ηλικία έδειξε ιδιαίτερη κλίση στη μελέτη της φιλοσοφίας και της θεολογίας. Αργότερα, αποσύρθηκε από τον κόσμο και αφιερώθηκε στη ζωή του μοναχισμού. Μετά το θάνατο της μητέρας του, επέστρεψε στον κόσμο και ασχολήθηκε με την ιεραποστολή και την εκκλησιαστική διοίκηση. Έγινε Μητροπολίτης Καισαρείας της Καππαδοκίας και διακρίθηκε για τη σοφία του, την πραότητά του και την αγάπη του για τους φτωχούς. Έγραψε πολλά θεολογικά και φιλοσοφικά έργα, τα οποία αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο της χριστιανικής σκέψης.

Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Ήταν γιος επιφανούς οικογένειας και έλαβε εξαιρετική μόρφωση. Από νεαρή ηλικία έδειξε ιδιαίτερη κλίση στη μελέτη της φιλοσοφίας και της θεολογίας. Αργότερα, έγινε επίσκοπος της Καισαρείας της Καππαδοκίας και διακρίθηκε για τη ρητορική του δεινότητα, τη βαθιά του θεολογική σκέψη και την αγάπη του για την Εκκλησία. Έγραψε πολλά θεολογικά και ποιητικά έργα, τα οποία αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο της χριστιανικής σκέψης.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε το 347 μ.Χ. στην Αντιόχεια της Συρίας. Ήταν γιος φτωχής οικογένειας και έλαβε μόρφωση σε μοναστήρι. Αργότερα, χειροτονήθηκε ιερέας και διακρίθηκε για το ρητορικό του χάρισμα και την αγάπη του για τους φτωχούς. Έγινε Μητροπολίτης Κωνσταντινουπόλεως και διακρίθηκε για την αγωνιστική του στάση ενάντια στην αδικία και την εκμετάλλευση των φτωχών. Έγραψε πολλά θεολογικά και ερμηνευτικά έργα, τα οποία αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο της χριστιανικής σκέψης.

Στην Ελλάδα, η εορτή των Τριών Ιεραρχών ήταν για πολλά χρόνια επίσημη αργία. Στις εκκλησίες τελούνται πανηγυρικές ακολουθίες. Σε όλα τα Σχολεία διοργανώνονται εκδηλώσεις αφιερωμένες στους Τρεις Ιεράρχες, με σκοπό να τιμηθεί η μνήμη τους και να γνωρίσουν οι μαθητές τη ζωή και το έργο τους. Η εορτή των Τριών Ιεραρχών είναι μια ευκαιρία για όλους μας να αναλογιστούμε το έργο και την προσφορά αυτών των τριών σπουδαίων αγίων. Οι Τρεις Ιεράρχες αποτελούν πρότυπο για όλους τους Χριστιανούς, καθώς με τη ζωή και το έργο τους έδειξαν τον δρόμο της πνευματικής καλλιέργειας μέσα από την παιδεία και τα γράμματα αλλά και της αγάπης τους για τον συνάνθρωπο.

Για να τιμήσει αυτή την σημαντική ημέρα για την παιδεία και τα γράμματα η Βιβλιοθήκη μας επέλεξε να σας παρουσιάσει δύο εξαιρετικά σχετικά βιβλία, το ένα για τους μαθητές δημοτικού και το άλλο για μαθητές Γυμνασίου- Λυκείου:

Γεώργιος Μπαμπινιώτης: Γλώσσα και παιδεία στους Τρεις Ιεράρχες, [Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία], Αθήνα, 1997.

Το παραπάνω βιβλίο αποτελεί ομιλία του Καθηγητή και Προέδρου της Φ.Ε. κ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη στην Ελληνική Ομογένεια του Λονδίνου προσκεκλημένος του τότε Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μ. Βρετανίας κ. Γρηγορίου (1928-2019) στις 30 Ιανουαρίου 1996.  

Στο εισαγωγικό σημείωμα ο τ. Επόπτης των Σχολείων της Φ.Ε κ. Αναστάσιος Ι. Σκιαδάς. αναφέρει: 

«..Είναι σε όλους γνωστό το πλούσιο και σημαντικό επιστημονικό έργο, αλλά και οι αγώνες του κ. Γ. Μπαμπινιώτη για την Παιδεία και τη Γλώσσα… Ο λόγος του κ. Προέδρου ήταν μεστός, πλούσιος σε νοήματα και ιδέες, ακριβής στις επισημάνσεις, με αξιοπρόσεκτες προτάσεις και σαφή συμπεράσματα. Με τη σκέψη ότι « τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, δεν έχομε ακόμη συνειδητοποιήσει τι προσέφεραν στον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία η πνευματική αλκή, η δράση και τα κείμενα των Τριών Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας» και με την παρότρυνση πολλών που άκουσαν ή διάβασαν το κείμενο – παρά τις αντιρρήσεις του κ. Προέδρου – τυπώσαμε την ομιλία με την δυνατότητα που μας έδωσε η ευγενική προσφορά του χορηγού και την προσφέρομε αρχικά σε όλες τις οικογένειες των μαθητών και μαθητριών των Σχολείων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας…»

Φίλιππος Μανδηλαράς: Οι τρεις Ιεράρχες πάνε σχολείο, Παπαδόπουλος, Αθήνα, 2023.

Στην παρουσίαση του παραπάνω βιβλίου στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε:

«.. Η ζωή και το έργο των Τριών Ιεραρχών δοσμένα με απλό, ευχάριστο τρόπο, ώστε να καταλάβουν και τα πολύ μικρά παιδιά γιατί τους γιορτάζουμε κάθε χρόνο στο σχολείο!

Πατέρες τούς ονομάζουμε και Άγιους της Εκκλησίας,

ο ένας μάλιστα, έγραψε τα λόγια της Θείας Λειτουργίας.

Ο άλλος γιορτάζεται μ’ όλες τις τιμές κάθε Πρωτοχρονιά

κι ο τρίτος, μέσα από την ποίησή του, μας μιλάει στην καρδιά. »

Το εξαιρετικό κείμενο του συγγραφέα συνοδεύει η πολύχρωμη εικονογράφηση από τη Ναταλία Καπατσούλια. 

Τα παραπάνω βιβλία είναι διαθέσιμα προς δανεισμό σε πολλά αντίτυπά για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των Σχολείων μας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η γνώση και η μόρφωση είναι τα κλειδιά για μια καλύτερη ζωή και έναν καλύτερο κόσμο. Η Βιβλιοθήκη μας ως ο κατεξοχήν χώρος γνώσης και πολιτισμού των Σχολείων μας, με το σύντομο αυτό αφιέρωμα της, θέλει να μας δώσει την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τη ζωή και το έργο αυτών των σπουδαίων Αγίων και δασκάλων.

Σημείωση: η εικόνα του αφιερώματος, αποτελεί έργο του Ζωγράφου Γιώργου Κόρδη με τίτλο « οι Τρεις Ιεράρχες »

πηγή: https://iconographytoday-shop.com/product/%CF%84%CF%81%CE%B5%CE%AF%CF%82-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B5%CF%82/