Πώς μπορεί ένα ποίημα να μετατραπεί σε χρώμα, γραμμή και εικόνα; Στην τάξη μας το καταφέραμε μέσα από τη μαγεία τής ποίησης τού Οδυσσέα Ελύτη. Πιο συγκεκριμένα, μέσω του ποιήματός του, «Όλα τα πήρε το καλοκαίρι», οι μαθήτριες και μαθητές των τμημάτων Α1 και Α2 του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης με τον φιλόλογό τους κ. Γ. Σωτηρόπουλο ταξίδεψαν σε έναν κόσμο γεμάτο φως, θάλασσα και αισθήσεις. Αυτή η μοναδική εμπειρία εξελίχθηκε σε ένα «ατελιέ έμπνευσης», όπου οι λέξεις του Ελύτη μετουσιώθηκαν σε εικαστικές δημιουργίες, γεμάτες φαντασία και δημιουργικότητα. 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι 
τ’ άγριο μαλλί σου στην τρικυμία 

το ραντεβού μας η ώρα μία 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι 

τα μαύρα μάτια σου το μαντίλι 

την εκκλησούλα με το καντήλι 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι 

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι 
 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι 

με τα μισόλογα τα σβησμένα 

τα καραβόπανα τα σχισμένα 

Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια 

όλα τα πήρε τα πήγε πέρα 

τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι 

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι 

O. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος 

Το τραγούδι αυτό ανήκει στη συλλογή «Τα ρω του έρωτα». Στον Πρόλογο του βιβλίου του ο Ελύτης έγραψε για τα τραγούδια αυτά: «Οι άγγελοι τραγουδάνε. Και οι ερωτευμένοι επίσης. Πίσω από κάθε ανάταση, από κάθε μεράκι, μια κιθάρα περιμένει έτοιμη να πάρει τα λόγια και να τα ταξιδέψει από χείλη σε χείλη. Δεν είναι λίγο αυτό. Είναι η χαρά να δίνεις χαρά στους άλλους, είναι αυτό που μας βαστάει στη ζωή. Γι’ αυτό, κοντά στα ποιήματά μου, δοκίμασα να γράψω και μερικά τραγούδια». Με οδηγό τα λόγια αυτά τού ποιητή ξεκινήσαμε να διαβάζουμε το ποίημα και να το αναλύουμε διεξοδικά. Μοιραστήκαμε τις πρώτες μας σκέψεις, τα συναισθήματά μας και τις εικόνες που σχηματίστηκαν στο μυαλό μας. Στη συνέχεια, οι μαθήτριες και οι μαθητές ενθαρρύνθηκαν να εκφραστούν δημιουργικά, αποτυπώνοντας με χρώματα και σχέδια αυτό που τις/τους ενέπνευσε. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια πολύχρωμη «παλέτα», με εικόνες μιας καλοκαιρινής Ελλάδας, ήχους κυμάτων, αρώματα και συναισθήματα που μόνο η ποίηση μπορεί να ξυπνήσει. 

Στο τραγούδι ο Ελύτης παρουσιάζει με τρόπο ελλειπτικό αλλά έντονα υποβλητικό εικόνες και στιγμιότυπα ενός έρωτα που γεννήθηκε και τελείωσε μέσα σε ένα καλοκαίρι. Μοιάζει σαν το ποιητικό υποκείμενο να ξεφυλλίζει φωτογραφίες ενός άλμπουμ γεμάτου με στιγμιότυπα ανέμελων και ευτυχισμένων στιγμών μιας ερωτικής σχέσης, έντονης μα και σύντομης. Τα ανακατωμένα μαλλιά τής κοπέλας, τα μαύρα της μάτια, το ραντεβού των ερωτευμένων την προκαθορισμένη ώρα σε εκείνο το εκκλησάκι, όλα αυτά είναι στοιχεία που συγκινούν ακόμη και τώρα το ποιητικό εγώ, τού γεννούν μια νοσταλγία, όμως ταυτόχρονα τον προσγειώνουν στο τώρα: τίποτε δεν θα είναι ξανά όπως πριν. Η εικόνα των δύο ερωτευμένων να βαδίζουν χέρι με χέρι και η μορφή τους να χάνεται όσο δύει ο ήλιος συγκινεί βαθιά. Τα σβησμένα μισόλογα του ζευγαριού,  οι υπονοούμενες ή ανολοκλήρωτες ερωτικές ομολογίες δεν μπόρεσαν τελικά να ειπωθούν με πλήρη ειλικρίνεια. Οι πρωταγωνιστές μας έκαναν ένα μικρό ερωτικό διάλειμμα και … προσέκρουσαν στα βράχια της σκληρής πραγματικότητας μαζί με τους όρκους τους, τους επενδεδυμένους με το ευδαιμονικό φως του καλοκαιριού.  

Όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης (Οδυσσέας Ελύτης: Ο «ποιητής τής γλώσσας», Χάρτης 35, 2021) το καίριο σημείο για να καταλάβουμε την ποίηση τού Ελύτη είναι ότι αποτελεί μια υπέρβαση τής καθημερινής πραγματικότητας «Αυτό είναι στο βάθος η ποίηση», λέει ο ίδιος (Λόγος στην Ακαδημία τής Στοκχόλμης, σ. 319), «η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει». Η ποίησή του είναι μια συνεχής και αγωνιώδης προσπάθεια να δει και να δείξει τη δεύτερη πραγματικότητα, την ουσία των όντων. Αυτό ακριβώς προσπαθήσαμε να επιτύχουμε με τις μαθήτριες και τους μαθητές μας της Α‘ Γυμνασίου που μάλιστα, όπως αποδεικνύουν οι δημιουργίες τους, ανταποκρίθηκαν πολύ καλά! Οι συζητήσεις μάς κατέδειξαν τους τρόπους με τους οποίους η ποίηση αγγίζει τον καθένα με μοναδικό τρόπο, ανάλογα με τις προσωπικές του εμπειρίες. Άλλωστε, όπως επισημαίνει ο Π. Μπουκάλας (Η ποίηση του Ελύτη ως διαρκής υπεράσπιση του λυρισμού, Χάρτης 35, 2021), «ο αναγνώστης δεν επιστρέφει για να αναπλάσει, όσο μπορεί, τον διανοητικό και συναισθηματικό βίο του ποιητή με οδηγό τις τυπωμένες σελίδες του, αλλά για να αναμορφώσει τον ίδιο τον δικό του βίο». 

Σας παρουσιάζουμε, λοιπόν, τις υπέροχες δημιουργίες των μαθητών μας, οι οποίες αναδεικνύουν τη δύναμη της φαντασίας και την αέναη γοητεία τής τέχνης τού Ελύτη. Ευχαριστούμε καθέναν και καθεμία ξεχωριστά που με τον ενθουσιασμό που επέδειξε μετέτρεψε την τάξη μας σε ένα αληθινό «ατελιέ του Ελύτη».  

Το πρώτο μισό του τμήματος  Α2 του A΄ Αρσακείου–Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης, στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων του Α’ τετράμηνου, «Πλανήτης Γη, το κοινό μας σπίτι», έφτιαξαν, με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Καλλιτεχνικών κ. Κυριακής Πρεβενιού,  ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για το περιβάλλον, με στόχο την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση και την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Αρχικά διαβάστηκαν και συζητήθηκαν οι προτάσεις όλων των παιδιών για ένα επιτραπέζιο παιχνίδι. Τα θέματα που αναλύθηκαν ήταν:     

• Βιοκλιματική αρχιτεκτονική- μείωση της ενέργειας στο σπίτι και στο Σχολείο    

• Τι είναι το οικολογικό μας αποτύπωμα και πως μπορούμε να το μειώσουμε;    

• Ανακύκλωση υλικών: πρώτη ύλη    

• Νερό, το πολύτιμο αγαθό    

Μετά από ψηφοφορία, επιλέχθηκε προς υλοποίηση η ιδέα που έλαβε τις περισσότερες ψήφους. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες εργασίας και, με την καθοδήγηση της καθηγήτριάς τους, κατασκεύασαν το παιχνίδι στο Εργαστήριο Καλλιτεχνικών του Σχολείου.   

Το πρώτο  μισό του τμήματος Α2 έφτιαξε το παιχνίδι «Save the Forest» ένα παιχνίδι για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την προστασία των δασών από τις καταστροφικές πυρκαγιές. Πρόκειται ένα πρωτότυπο παιχνίδι και στόχο έχει η ομάδα που θα απαντήσει σωστά στις διαβαθμισμένης δυσκολίας ερωτήσεις περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και προστασίας του περιβάλλοντος από τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα θα είναι και η νικήτρια! 

Οι εργασίες έγιναν ανά ομάδες στο εργαστήριο Καλλιτεχνικών του Σχολείου. Πιο συγκεκριμένα η ιδέα που ψηφίστηκε ήταν της μαθήτριας Αθηνάς Καλαμπόγια. 

Οι ομάδες που σχηματίστηκαν ήταν:    

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ: Αθηνά Καλαμπόγια 

ΟΜΑΔΑ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ: Θοδωρής Νικολόπουλος, Νικόλας Παλάσκας, Αντώνης Ζυγούρας 

ΟΜΑΔΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ: Φίλιππος Μαγκανιάρης, Στυλιανός Ιωσηφίδης, Ιάσονας Μυστηλιάδης 

ΤΑΜΠΛΟ: Μαριάνθη Ξύστρα, Αναστασία Μάτσια 

ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ: Δανάη Μπαλατσούρα, Κωνσταντίνα Μουτζούρη, Αθηνά – Μαρία Βακάλη, Αθηνά Καλαμπόγια 

Η σειρά μαθημάτων με θέμα το περιβάλλον, «Πλανήτης Γη: Το κοινό μας σπίτι» έκλεισε με τους μαθητές να παίζουν με το πρωτότυπο, διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό παιχνίδι, που οι ίδιοι έφτιαξαν.    

Στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α’ Γυμνασίου οι μαθητές είχαν από την αρχή την ευκαιρία να ανακαλύψουν πολλές από τις πτυχές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην γλώσσα: την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, τον τονισμό των λέξεων, τους τρόπους γραφής και τα πρώτα δείγματα ελληνικής γραφής. Κάνοντας ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο οι μαθητές παρατήρησαν την ιδιαίτερη κινητικότητα των αρχαίων Ελλήνων και πιο συγκεκριμένα, ήδη από τον 9^ο αιώνα π.Χ., των Ευβοέων, οι οποίοι κινούνταν προς τα δυτικά σε αναζήτηση μετάλλων. Μάλιστα, σε ένα μικρό νησί στην Τυρρηνική Θάλασσα, που στην αρχαιότητα λεγόταν Πιθηκούσες και σήμερα Ischia, βρέθηκαν μερικές από τις πρωιμότερες ελληνικές επιγραφές μαζί με φοινικικές. Οι Έλληνες όμως μετακινούνταν συστηματικά και προς τα ανατολικά ερχόμενοι σε επαφή με τους Φοίνικες και δημιουργώντας εμπορικούς σταθμούς στα παράλια της Συρίας (Αλ Μίνα). Μέσα σε ένα τέτοιο πλέγμα επαφών και σχέσεων τοποθετείται και ο δανεισμός του φοινικικού αλφαβήτου από τους Έλληνες. 

Οι πρώτες αλφαβητικές επιγραφές στην ελληνική γλώσσα χρονολογούνται γύρω στα μέσα του 8^ου αιώνα π.Χ. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα πρώτα αυτά κείμενα είναι όλα ιδιωτικού χαρακτήρα. Στο πρώτο αγγείο αυτής της εποχής από το νησί Πιθηκούσες που εξέτασαν οι μαθητές, διάβασαν την επιγραφή του με κατεύθυνση από τα δεξιά προς τα αριστερά (ἐπὶ τὰ λαιά) σε τρεις ξεχωριστές γραμμές, η οποία αναφέρει: «Είμαι το γλυκόπιοτο ποτήρι του Νέστορα. Όποιος πιει από τούτο το ποτήρι, αυτόν αμέσως θα τον κυριέψει ο πόθος της Αφροδίτης με το όμορφο στεφάνι.» Το αγγείο, σαν να είχε ψυχή και ανθρώπινη λαλιά αποκαλύπτει στους μαθητές την ταυτότητά του. Αρκετοί ερευνητές μάλιστα θεωρούν ότι ο Νέστωρ είναι ο Ομηρικός βασιλιάς της Πύλου, και το ποτήρι του είναι το περιγραφόμενο στον Όμηρο (11.632-7), ενώ άλλοι αρνούνται τον συσχετισμό και πιστεύουν πως πρόκειται για κάποιον άλλο Νέστορα, κάτοχο του ποτηριού. 

Το δεύτερο αγγείο που επεξεργάστηκαν οι μαθητές ήταν η «οινοχόη του Διπύλου», η οποία πήρε το όνομά της από το υστερογεωμετρικό αττικό εργαστήρι του «τεχνίτη του Διπύλου». Η  επιγραφή, χαραγμένη και όχι γραπτή, διαβάζεται κι αυτή από τα δεξιά προς τα αριστερά και αποτελείται από 47 γράμματα σχηματίζοντας λέξεις που δεν διαχωρίζονται μεταξύ τους. Το γράμμα Χ, που απουσιάζει από το φοινικικό αλφάβητο, κάνει εδώ την πρώτη του εμφάνιση. Η πρώτη από τις δύο προτάσεις διαβάζεται εύκολα: «Όποιος τώρα από όλους τους χορευτές χορέψει με περισσότερη χάρη». Η κύρια πρόταση που έπεται είναι δυσανάγνωστη. Εύλογη φαίνεται η άποψη ότι το αγγείο αθλοθετήθηκε για τον δεινότερο χορευτή και αργότερα έγινε κτέρισμα στον τάφο του. Η επιγραφή απηχεί τον ομηρικό ποιητικό λόγο τόσο με το επικό της λεξιλόγιο όσο και με την έμμετρη μορφή της, ενώ η χάραξή της προσέδιδε στο αγγείο εξαιρετική σημασία και διαφήμιζε τη σχέση του κατόχου του με την πνευματική πρωτοπορία της εποχής. Το πήλινο αγγείο εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 

Σε συνεργασία με τον υπεύθυνο διδάσκοντα καθηγητή κ. Ιωάννη Σωτηρόπουλο, οι μαθητές άντλησαν έμπνευση από τις αρχαιότερες αυτές επιγραφές της ελληνικής και κλήθηκαν να αποτυπώσουν με τον δικό τους τρόπο και τη δική τους καλλιτεχνική ματιά τα πολύτιμα αυτά μνημεία του πολιτισμού μας. Τα έργα ανήκουν στις μαθήτριες Αριάνα Σαλαπάτα, Δώρις Ρέππα, Ρέα Σαββοπούλου και Λυδία Τσιαλογιάννη του τμήματος Α3 του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης.    

Την Τρίτη 21 Μαΐου 2024 είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε στο Χημείο τη Β’ Δημοτικού του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Εκάλης με τις δασκάλες τους κ. Γεωργία Ζερδέ και κ. Λουκία Λουκαδάκου. Οι «μικροί χημικοί» με τη καθοδήγηση της καθηγήτριας Χημείας του Σχολείου μας κ. Μπούζη Πάολας και τη βοήθεια των μαθητών της Β’ Γυμνασίου της Ζώνης Χημείας παρασκεύασαν αρωματικά σαπούνια γλυκερίνης σε διάφορα σχέδια. Ήταν μια δράση στο πλαίσιο αλληλεπίδρασης της Αρσακειακής κοινότητας και μεταφοράς της γνώσης μεταξύ μαθητών διαφορετικής εκπαιδευτικής βαθμίδας.

Το Α’ Αρσάκειο-Τοσίτσειο Γυμνάσιο Εκάλης είχε τη χαρά να φιλοξενήσει στο πλαίσιο της Ζώνης Χημείας  το Β’ Αρσακείο-Τοσίτσειο Δημοτικό Εκάλης, και πιο συγκεκριμένα τους  μαθητές του τμήματος Γ1 με τη δασκάλα τους κ. Αγγελική Οικονόμου και τους μαθητές του τμήματος Γ2 με τη δασκάλα τους κ. Εύη Κόλλια στο εργαστήριο Χημείας. Υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Χημείας του Σχολείου μας κ. Πάολας Μπούζη και με τη βοήθεια των μαθητών μας της Β’ Γυμνασίου παρασκεύασαν λαμπάδες από ανακυκλωμένο κερί, σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, καθώς επίσης και λαμπάδες από φυσικό κερί μέλισσας. Οι μαθητές της Β’ Γυμνασίου είχαν τον ρόλο του δασκάλου για τους μικρούς μαθητές της Γ’ Δημοτικού. Έτσι βιώνοντας το εορταστικό κλίμα του Πάσχα η Αρσακειακή κοινότητα ενώθηκε και το Γυμνάσιο μεταλαμπάδευσε τις γνώσεις του στο Δημοτικό.

Την Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024 το Γ3 τμήμα του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης παρακολούθησε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Κεντρικής Υπηρεσίας Γενικών Αρχείων του Κράτους, με τίτλο: «Η λογοκρισία στον κινηματογράφο, το θέατρο και το τραγούδι την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974) μέσα από τεκμήρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους». Εισηγητής ήταν ο κ. Γ. Γκλαβίνας, διδάκτωρ Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. 

Την πρώτη διδακτική ώρα στους μαθητές και τις μαθήτριες έγινε μια σύντομη επισκόπηση του ιστορικού πλαισίου διαμόρφωσης της δικτατορίας των συνταγματαρχών αλλά και του τρόπου λειτουργίας της. Στη συνέχεια ο κ. Γκλαβίνας παρουσίασε μέσω τεκμηρίων στους μαθητές τον θεσμοθετημένο λογοκριτικό μηχανισμό του Απριλιανού καθεστώτος που στόχευε στην περιστολή του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης. Η δικτατορία εκμεταλλευόμενη το νομικό πλαίσιο έκτακτης ανάγκης και προληπτικής λογοκρισίας του Μεταξικού καθεστώτος, προσπάθησε να θέσει υπό τον έλεγχό της όλες τις πλευρές της πνευματικής ζωής: λογοτεχνία, θέατρο, μουσική, κινηματογράφος. Οτιδήποτε απειλούσε το καθεστώς ή «προσέβαλλε» τα χρηστά ήθη ήταν καταδικασμένο να καταπνιγεί. Το έργο αυτό ανέλαβε η Υπηρεσία Ελέγχου Τύπου στη Γενική Διεύθυνση Τύπου της Προεδρίας της Κυβερνήσεως, ιδρυθείσα στις 29 Απριλίου 1967. Σύμφωνα με σχετική εγκύκλιο της Γενικής Διεύθυνσης Τύπου, αντικείμενο του μηχανισμού προληπτικού ελέγχου ήταν: εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, φυλλάδια, φωτογραφίες, μακέτες, θεατρικά έργα, κινηματογραφικά σενάρια και οι εκπομπές των δικτύων ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Μάλιστα οι μαθητές παρακολούθησαν αποσπάσματα από ταινίες που λογοκρίθηκαν και κλήθηκαν να αναγνωρίσουν τι ακριβώς θεωρήθηκε «ύποπτο» κάθε φορά που μια σκηνή τους κρινόταν «ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ».  

Την δεύτερη διδακτική ώρα οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και δούλεψαν πάνω στους στίχους του Μάνου Λοΐζου για το «Ποιος το ξέρει», τραγούδι που απορρίφθηκε από το απολυταρχικό καθεστώς. Μία ομάδα μαθητών ανέλαβε τον ρόλο του λογοκριτή και οι υπόλοιπες προσπάθησαν να μεταπλάσουν έτσι τους στίχους ώστε να μη θεωρηθούν ύποπτοι και «κοπούν».  

Το πρόγραμμα αυτό, πραγματικό μάθημα δημοκρατικής συνείδησης για τους μαθητές, έγινε υπό την καθοδήγηση του διδάσκοντος κ. Γ. Σωτηρόπουλου.  

Την Τρίτη 5 Μαρτίου του 2024 ολοκληρώθηκε ο κύκλος μαθημάτων του εγχειρήματος  της συνδιδασκαλίας Θρησκευτικών και Χημείας. Οι μαθητές της Β’ Γυμνασίου που συμμετείχαν στο πρώτο από κοινού μάθημα των εκπαιδευτικών Μπούζη Πάολας (χημικού) και Παντόγλου Γεωργίου (θεολόγου) ολοκλήρωσαν επιτυχώς και τη δεύτερη διδακτική πράξη της θεματικής ενότητος «Σχέσεις Θεολογίας και Χημείας».

Στο πρώτο μάθημα είχε γίνει αποκλειστικά χρήση Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) παρουσιάζοντας στους μαθητές τους βασικούς άξονες της διαλεκτικής μεταξύ των επιστημών, τη διεπιστημονική προσέγγιση ενός θέματος, όπως και την αξία της συνεργασίας με σκοπό το κοινό καλό και τη στοχοθέτηση πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών.

Το δεύτερο μάθημα πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά με τη χρήση βιωματικών δραστηριοτήτων και ψηφιακών μέσων, με κεντρική δραστηριότητα αυτή της «ανακριτικής καρέκλας». Το πρώτο στάδιο του μαθήματος αφορούσε την παρουσίαση, μέσω PowerPoint, των βασικών αξόνων της θεματικής, και το έργο και την προσωπικότητα δύο σημαντικών εκπροσώπων των δύο φαινομενικά αντικρουόμενων επιστημονικών πεδίων. Τα πρόσωπα που μελετήθηκαν ήταν αυτά του φυσικού νομπελίστα και θεμελιωτή της θεωρίας της σχετικότητας Albert Einstein και του καθηγητή Ανατομίας και Χειρουργικής, αλλά και Αγίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως (Άγιος Λουκάς ο Ιατρός ). Οι μαθητές Αθανάσιος Πετρόπουλος (Β3) ως A. Einstein και η Λυδία Χριστοπούλου (Β4) ως Άγιος Λουκάς κάθισαν στην «ανακριτική καρέκλα» δεχόμενοι τις ερωτήσεις των υπόλοιπων μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών. Ο τρόπος δραματοποίησης αλλά και η ταύτιση που ένιωσαν οι μαθητές με τις δύο αυτές προσωπικότητες ήταν εντυπωσιακός, οδηγώντας μέσω των αυθόρμητων απαντήσεών τους τη συζήτηση αλλά και τα συμπεράσματα του μαθήματος στους ειδικούς σκοπούς που είχαν θέσει οι καθηγητές κατά το σχεδιασμό των διδακτικών σεναρίων.

Η θεωρία της βιωματικής μάθησης δίνει έμφαση στον σημαντικό ρόλο που παίζει η εμπειρία στη διαδικασία της μάθησης και στους δεσμούς μεταξύ της σχολικής τάξης, της καθημερινής ζωής των μαθητών και της κοινωνικής πραγματικότητας.  Η διανοητική και συναισθηματική κινητοποίηση του μαθητή επιτυγχάνεται μέσω των βιωματικών δραστηριοτήτων στοχεύοντας στην απαρτίωση της νοητικής και συγκινησιακής διεργασίας. Έτσι, η μάθηση γίνεται αντιληπτή ως πρόσκτηση μιας γνώσης και ιδιοποίησης ενός διανοητικού περιεχομένου. Μέσω του τελευταίου μαθήματος της συνδιδασκαλίας και των βιωματικών δραστηριοτήτων που χρησιμοποιήθηκαν, έγινε από κοινού αντιληπτή η σημασία της χρήσης των βιωματικών τεχνικών διδασκαλίας στο σύγχρονο σχολείο αλλά και στην ανάγκη των σημερινών παιδιών να παράγουν τα ίδια τη γνώση δια των διεισδυτικών και βιωματικών δραστηριοτήτων, πάντα με τη καθοδήγηση των καθηγητών τους.

Στο τέλος της συνδιδασκαλίας διαμοιράσθηκε εκ νέου προς συμπλήρωση από τους μαθητές το ίδιο ερωτηματολόγιο του πρώτου μαθήματος, με σκοπό τη συγκριτική μελέτη των δύο τεχνικών διδασκαλίας, σχετικά με το ποιο από τα δύο ήταν πιο ευχάριστο, πιο αποδοτικό και ευκολότερο στην κατανόηση του μαθήματος. Σίγουρα, η εμπειρία αυτού του κύκλου μαθημάτων θα μείνει ανεξίτηλη στις μνήμες των παιδιών μας!

Την Παρασκευή 23/2/2024 η ερευνητική ομάδα του Αναπληρωτή Καθηγητή Χριστόφορου Κόκοτου του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία ανήκουν η υποψήφια διδάκτορας Γαλαθρή Ειρήνη, ο υποψήφιος διδάκτωρ Πουρσαϊτίδης Ευθύμιος, απόφοιτος των Αρσακείων Σχολείων, και ο μεταπτυχιακός φοιτητής Κολάγκης Περικλής, οι οποίοι εργάζονται στο πεδίο της Οργανοκατάλυσης από το 2010 και στο πεδίο της Φωτοχημείας από το 2014, επισκέφθηκαν το Σχολείο μας και έκαναν μία παρουσίαση στους μαθητές όλων των τάξεων του Α’Αρσακείου- Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης.

Το τελευταίο έτος έχουν στρέψει την προσοχή τους στην ανάπτυξη φωτοχημικών αερόβιων πρωτοκόλλων για την ανακύκλωση πλαστικών και κυρίως πολυστυρενίου. Χρησιμοποιώντας την ακτινοβολία από λαμπτήρες LED και το οξυγόνο από τον αέρα έχουν αναπτύξει 3 πρωτόκολλα για τη μετατροπή προϊόντων πολυστυρενίου καθημερινής χρήσης (οτιδήποτε κυκλοφορεί στην αγορά με την ένδειξη PS, όπως πλαστικά πηρούνια, κουτάλια, ποτήρια, πιάτα, δοχεία μεταφοράς φαγητού, δοχεία μεταφοράς παγωτού κ.α) προς βενζοϊκό οξύ, που είναι πρόσθετο τροφίμων. Επιπλέον, σε δύο ακόμα βήματα μετατρέπουν το βενζοϊκό οξύ σε ασπιρίνη. Ολικά, επιτυγχάνουν τη μετατροπή πλαστικών αποβλήτων πολυστυρενίου σε φάρμακα. 

Στη συνέχεια, ακολούθησε επίδειξη πειραμάτων υπό την καθοδήγηση της ερευνητικής ομάδας, στα οποία συμμετείχαν και οι μαθητές μας. Την εκδήλωση οργάνωσε και συντόνισε η χημικός του Σχολείου μας κ. Πάολα Μπούζη.

Η εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται από έντονα καιρικά φαινόμενα που δεν αντιμετωπίζαμε στο παρελθόν, ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη και το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι άλλες εκφάνσεις του ίδου προβλήματος, της Κλιματικής Αλλαγής.  Από το 1990, είχε γίνει αντιληπτό ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα κι έτσι, γεννήθηκε ο κλάδος της Πράσινης Χημείας, που έχει ως στόχο την πρόληψη, παρά την αντιμετώπιση του προβλήματος. Στο πλαίσιο της Πράσινης Χημείας, κρίθηκε αναγκαίο οι επιστήμονες να αναπτύξουν εναλλακτικές αειφόρες τεχνολογίες, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επίλυση του προβλήματος. Μια από αυτές τις τεχνολογίες είναι η Οργανοκατάλυση, η χρήση μικρών οργανικών μορίων ως πιθανών καταλυτών. Το πεδίο της Οργανοκατάλυσης εδραιώθηκε το 2000, ενώ το 2021 έλαβε το Βραβείο Nobel Χημείας. 

Μια επίσης δημοφιλής τεχνολογία είναι η Φωτοχημεία, η χρήση φωτός για την προαγωγή χημικών αντιδράσεων, που έχει γνωρίσει άνθιση από το 2008. Ο συνδυασμός της Οργανοκατάλυσης με τη Φωτοχημεία γέννησε τον κλάδο της Φωτοοργανοκατάλυσης. Από το 1950, η χρήση των πλαστικών έχει βελτιώσει εκθετικά την καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Παρόλα αυτά, η υπερ-παραγωγή πλαστικών, καθώς και η αλόγιστη και σύντομη χρήση τους, έχει δημιουργήσει το πρόβλημα των πλαστικών αποβλήτων. Σύμφωνα με μελέτες, το 2019 υπήρχαν 12 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων παγκοσμίως, με μόνο 7% από αυτά να ανακυκλώνονται και η μεγάλη ποσότητα αυτών να καταλήγει σε χωματερές. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, την επόμενη δεκαετία αναμένεται ο όγκος των πλαστικών αποβλήτων να διπλασιασθεί και να ξεπεράσει σε αριθμό τους ζώντες οργανισμούς στους ωκεανούς. Μια πιθανή λύση θεωρείται η ανακύκλωση πλαστικών αποβλήτων, που δυστυχώς οδηγεί σε χαμηλής ποιότητας προϊόντα, που τελικά καταλήγουν να είναι απόβλητα. Τα τελευταία 5 έτη, μια διαφορετική προσέγγιση έχει λάβει την προσοχή, η ανακύκλωση πλαστικών αποβλήτων σε ενώσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας (upcycling). 

Το Α’ Αρσάκειο Τοσίτσειο Γυμνάσιο Εκάλης, στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών και επιστημονικών πεδίων, πραγματοποίησε τη Τρίτη 16/01/2024 την πρώτη πράξη συνδιδασκαλίας μεταξύ των μαθημάτων των Θρησκευτικών και της Χημείας.

Μαθητές της Β’ γυμνασίου συμμετείχαν στο μάθημα των εκπαιδευτικών Μπούζη Πάολας (χημικού) και Παντόγλου Γεωργίου (θεολόγου) με στόχο να αντιληφθούν την αξία της διεπιστημονικής συνεργασίας, προκειμένου να κατανοηθεί σφαιρικά ένα θέμα ή ένα επιστημονικό πρόβλημα. Βασική αρχή της διεπιστημονικής προσέγγισης αποτελεί η πεποίθηση ότι ο καθένας μόνος του δεν μπορεί να έχει ολοκληρωμένα αποτελέσματα. Κάθε επιστήμονας, όπως και κάθε επιστημονικό πεδίο,  διερευνά και κατέχει μέρος της αλήθειας, η οποία μόνο μέσα από τη σύνθεση των διαφορετικών απόψεων δύναται να προσεγγιστεί. Η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, η κατανόηση της συνεργατικής έρευνας, η διαμόρφωση κουλτούρας συνεργασίας και η ολιστική και όχι αποσπασματική προσέγγιση αντιμετωπίζοντας τον/ην μαθητή/τρια σφαιρικά ως πρόσωπο αλλά και ως μέλος σε αλληλεπίδραση με τα υποσυστήματα που κινείται (σχολείο, φίλοι, web), αποτελούν γενικούς στόχους του συνεργατικού μαθήματος.

Στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας, οι μαθητές της Β’ γυμνασίου παρουσίασαν την αρωματική ρητίνη (λιβάνι), την οποία είχαν προπαρασκευάσει από αρχικό στάδιο στο εργαστήρι της χημείας. Στη συνέχεια, με τη χρήση ΤΠΕ έγινε μια πρώτη διαθεματική προσέγγιση, τονίζοντας τη συνεργασία μεταξύ δύο επιστημών από φαινομενικά δύο διαφορετικούς κόσμους, της θεολογίας και των φυσικών επιστημών. Αντικείμενο συζήτησης αποτέλεσαν η διαδικασία της παρασκευής του λιβανιού από τους ίδιους τους μαθητές, η ιστορική διαδρομή και αξία του, η θρησκευτική χρήση και σημασία του λιβανιού από την αρχαιότητα, το νόημά του και η χρήση του στην Ορθόδοξη παράδοση αλλά και οι θεραπευτικές του ιδιότητες. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους και τις απορίες τους, μέσω διαφόρων τεχνικών διδασκαλίας (brainstorming, αντιγνωμίες κ.α.), ώστε να γίνουν ορατές οι διαφορές αλλά και οι ομοιότητες μεταξύ των επιστημών, όπως και η σημασία της συνεργασίας αυτών, με σκοπό την αναζήτηση της αλήθειας και τη στοχοθέτηση πανανθρώπινων αξιών. Η δύναμη της επιστήμης, ειδικά της χημείας, χωρίς τον θεολογικό στοχασμό και τα όρια που αυτός θέτει στο πλαίσιο της Βιοηθικής μπορεί να μετουσιωθεί από εργαλείο για το καλό του ανθρώπου σε εργαλείο για αρνητικούς σκοπούς. Ο συνδυασμός γνώσεων, η γέννηση νέων προοπτικών και η δύναμη της συνεργασίας είναι τα βασικά διδακτικά προτάγματα του μαθήματος. Η συνδιδασκαλία ολοκληρώθηκε δίνοντας στους μαθητές ένα ερωτηματολόγιο με σκοπό να γίνει αντιληπτό το κατά πόσο και αν το συνεργατικό μάθημα Θεολογίας και Χημείας ήταν αποτελεσματικό και ευχάριστο για τους ίδιους και παράλληλα να αξιολογηθεί από τους εκπαιδευτικούς ο τρόπος διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος. Η δεύτερη διδακτική πράξη θα αφορά την ίδια θεματική, με μόνη διαφορά τον τρόπο διδασκαλίας της. Το πρώτο μάθημα έγινε με τη χρήση ΤΠΕ και τη συμμετοχή των παιδιών σε επίπεδο ανταλλαγής απόψεων. Το δεύτερο μάθημα θα γίνει με τη χρήση βιωματικών δραστηριοτήτων και ψηφιακών μέσων, και στο τέλος θα διανεμηθεί ερωτηματολόγιο με σκοπό τη συγκριτική μελέτη των δύο τεχνικών διδασκαλίας.