Γράφουν οι μαθητές Δημήτρης Παπαδάκης και Αστέρης Παπαδόπουλος (B2)

Η μουσική ήταν πάντα μέρος της ζωής των ανθρώπων. Από τους πρώτους πολιτισμούς, οι ήχοι, οι ρυθμοί και οι μελωδίες χρησιμοποιούνταν όχι μόνο για διασκέδαση, αλλά και για θεραπεία και πνευματική ανάπτυξη. Γνωρίζατε ότι η μουσικοθεραπεία, που σήμερα θεωρείται επιστημονική μέθοδος, έχει τις ρίζες της σε αρχαίες πρακτικές, που στόχευαν στην ισορροπία σώματος και ψυχής;
Στην αρχαία Ελλάδα, η μουσική ήταν αναπόσπαστο μέρος της παιδείας και θεωρούνταν δύναμη με θεραπευτικές ιδιότητες. Στα Ασκληπιεία η μουσική χρησιμοποιούνταν για την ηρεμία του ασθενή πριν από την εγκοίμηση (ιερός ύπνος), όπου αναζητούσε θεραπευτικά όνειρα. Φιλόσοφοι, όπως ο Πυθαγόρας, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης πίστευαν ότι οι αρμονίες και οι ρυθμοί επηρεάζουν τον χαρακτήρα και την ψυχή του ανθρώπου. Ο Πυθαγόρας, μάλιστα, χρησιμοποιούσε μουσικά διαγράμματα και αριθμητικές αναλογίες, για να θεραπεύσει ψυχολογικές και σωματικές διαταραχές (άγχος, αϋπνία). Επίσης, οι ύμνοι προς τον Ασκληπιό τραγουδιούνταν με τη συνοδεία λύρας ή αυλού σε τελετουργίες λειτουργώντας ως μέσο συλλογικής ίασης. Στην Αναγέννηση, επιστήμονες και γιατροί άρχισαν να μελετούν συστηματικά τη σχέση μουσικής και διάθεσης. Μάλιστα, ο Marsilio Ficino πρότεινε τη χρήση μουσικής για την αντιμετώπιση της μελαγχολίας. Τον 19ο αιώνα εμφανίζονται τα πρώτα κείμενα που περιγράφουν την μουσική ως θεραπευτική τεχνική. Η μουσικοθεραπεία θεμελιώνεται επιστημονικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε και μουσικοί επισκέπτονταν νοσοκομεία για τη στήριξη τραυματιών στρατιωτών. Το 1944 ιδρύεται και το πρώτο πανεπιστημιακό πρόγραμμα μουσικοθεραπείας (Michigan, USA). Η σύγχρονη μουσικοθεραπεία είναι αναγνωρισμένη θεραπευτική ειδικότητα σε πολλές χώρες. Βασίζεται σε έρευνες από νευροεπιστήμες, την ψυχολογία, τη μουσικολογία και την παιδαγωγική.
Επομένως, η μουσική δεν είναι μόνο ψυχαγωγία, αλλά και εργαλείο, που μπορεί να συμβάλει στην ίαση και την ψυχική ισορροπία. Η μουσικοθεραπεία εξελίχθηκε από ιεροτελεστία σε επιστημονική πρακτική διατηρώντας τον ίδιο πυρήνα: τη θεραπεία της ανθρώπινης ψυχής μέσα από τον ήχο. Από τα Ασκληπιεία, λοιπόν, έως τη σημερινή κλινική εφαρμογή, η πορεία της αναδεικνύει τη διαχρονική δύναμη της μουσικής στην ανθρώπινη υγεία.

Γράφουν οι μαθήτριες Ζέτα Παππά και Ευτυχία Χρυσάνθη (Β2)

Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα μοιάζει μάλλον με έναν κολοσσό, που παλεύει να σταθεί όρθιος, πολύ μακριά από την αρμονία και τη σοφία που χαρακτήριζαν την εποχή του Ασκληπιού. Ανάμεσα σε ελλείψεις προσωπικού, καθυστερήσεις και ανεπαρκείς υποδομές, η φωνή των πολιτών γεμίζει από παράπονα και απογοήτευση…
Αν ο Ασκληπιός αντίκριζε το σημερινό σύστημα υγείας, θα στεκόταν με την αξιοπρέπεια του αρχαίου θεραπευτή και θα θύμιζε πως η ιατρική δεν ήταν ποτέ απλή πρακτική, αλλά μια βαθιά πνευματική αποστολή, όπου ο χώρος, ο άνθρωπος και η φροντίδα λειτουργούσαν ως «ενιαίο σώμα». Βλέποντας τις ελλείψεις προσωπικού, την εξάντληση των γιατρών, τις καθυστερήσεις και τη φθορά των υποδομών, θα εξέφραζε τη θλίψη του για το πώς η ισορροπία της θεραπείας έχει διαταραχθεί. Θα υπογράμμιζε ότι στα παλιά Ασκληπιεία η ίαση δεν περιοριζόταν στη θεραπεία του σώματος, αλλά γεννιόταν μέσα από την ηρεμία, την καθαρότητα του περιβάλλοντος και τη βαθιά πίστη στην αξία του κάθε ανθρώπου. Επίσης, θα σχολίαζε την ανισότητα στην πρόσβαση. Ακόμη κι αν οι θεραπείες σήμερα είναι πιο εξελιγμένες από ποτέ, γνωρίζουμε πως δεν είναι όλοι σε θέση να επωφεληθούν ισότιμα. Ο Ασκληπιός, ως θεός της ίασης για όλους όσοι έφταναν στο Ασκληπιείο, πιθανότατα θα θεωρούσε άδικο η υγεία να εξαρτάται από οικονομικούς ή κοινωνικούς παράγοντες. Τέλος, θα μας θύμιζε τη σημασία της πρόληψης, αφού οι αρχαίοι έδιναν μεγάλη έμφαση στον τρόπο ζωής ως βάση για την υγεία. Σήμερα, παρότι γνωρίζουμε επιστημονικά πόσο σημαντική είναι η πρόληψη, συχνά εστιάζουμε στη θεραπεία αντί στη διατήρηση της υγείας.

Βέβαια, ο Ασκληπιός θα αναγνώριζε και το φως, που επιμένει να διαπερνά τις δυσκολίες. Η σύγχρονη ιατρική έχει επιτεύγματα, που θα έμοιαζαν με «θαύματα» για την αρχαιότητα: χειρουργικές επεμβάσεις ακριβείας, διαγνωστικές απεικονίσεις, εξελιγμένα φάρμακα. Πιθανότατα, θα αναγνώριζε ότι η επιστημονική γνώση έχει κάνει άλματα! Επίσης, ο Ασκληπιός θα έβλεπε και την αφοσίωση εκείνων, που συνεχίζουν να υπηρετούν την υγεία με δύναμη και ευγένεια, παρά τις αντιξοότητες.

Μέσα σε αυτή τη διαδρομή, ανάμεσα στη φθορά και την ελπίδα, η μορφή του Ασκληπιού λειτουργεί ως υπενθύμιση πως η υγεία δεν είναι απλώς ένας θεσμός, αλλά μια ζωντανή σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φροντίδα που δικαιούται. Ο Ασκληπιός θα θαύμαζε τις δυνατότητες της σύγχρονης ιατρικής, αλλά θα μας καλούσε να ξαναβρούμε την ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία, την ανθρωπιά και τη φροντίδα, που μετατρέπεται σε πράξη ευθύνης, σεβασμού και αληθινής θεραπευτικής πρόθεσης. Εμείς, πάντως, πιστεύουμε πως το σημερινό σύστημα υγείας, παρά τις πληγές του, μπορεί να ξαναβρεί τον προορισμό του!

Γράφει η μαθήτρια Ναταλία Βούρβαχη (Β1)

Από την αρχαιότητα η Ιατρική θεωρείται όχι μόνο επιστήμη, αλλά και λειτούργημα, διότι ο γιατρός κρατάει στα χέρια του το υπέρτατο αγαθό της υγείας και συνακόλουθα της ζωής των ανθρώπων. Επομένως, εκτός από την επιστημονική γνώση πρέπει να διαθέτει και ηθική.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Ασκληπιός θεωρούνταν ο θεός της Ιατρικής και της θεραπείας. Μία και μοναδική φορά ζήτησε αμοιβή χρυσών νομισμάτων, για να αναστήσει ένα νεκρό διαπράττοντας ύβρη. Ο Δίας τιμώρησε τον Ασκληπιό υπογραμμίζοντας ότι η θεραπευτική δύναμη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για προσωπικό όφελος, αλλά για το καλό των ανθρώπων. Η ύβρις του Ασκληπιού αποτελεί διδακτικό παράδειγμα για όλους τους γιατρούς: η γνώση και η δύναμη της θεραπείας συνοδεύονται από μεγάλη ευθύνη και η υπέρβαση των ηθικών ορίων τιμωρείται.
Στις μέρες μας οι γιατροί, πριν αρχίσουν να εξασκούν το επάγγελμα της Ιατρικής, δίνουν έναν ιερό όρκο, τον όρκο του Ιπποκράτη, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία, για να βοηθώ τους αρρώστους σύμφωνα με τις δυνάμεις και την κρίση μου, ποτέ για να τους βλάψω ή να τους αδικήσω». Η φράση αυτή τονίζει ότι η Ιατρική πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο, χωρίς να αποσκοπεί σε προσωπικά συμφέροντα ή πλούτο. Οι γιατροί δεσμεύονται να παρέχουν φροντίδα χωρίς διακρίσεις, να λειτουργούν πάντα με ακεραιότητα και προς το συμφέρον του θεραπευόμενου.
Αυτή η αξία εκφράζεται με χαρακτηριστικό τρόπο μέσω των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η διεθνής αυτή οργάνωση παρέχει ιατρική βοήθεια σε περιοχές πολέμου, φτώχειας και φυσικών καταστροφών, συχνά κάτω από εξαιρετικά δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες. Οι εθελοντές γιατροί βοηθούν τους συνανθρώπους τους χωρίς οικονομικό όφελος και χωρίς προσωπική αναγνώριση, με μοναδικό στόχο να ανακουφίζουν από τον πόνο. Το έργο τους αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι οι αρχαίες αξίες του Ιπποκράτη και του Ασκληπιού συνεχίζουν να καθοδηγούν την πράξη της ιατρικής.

Τέλος, ας αναφέρουμε ως φωτεινό παράδειγμα τον κ. Αυξέντιο Καλαγκό, έναν Έλληνα γιατρό της διασποράς, που έχει χειρουργήσει περισσότερα από 15.000 παιδιά χωρίς να πληρωθεί! Ο κ. Καλαγκός χειρουργεί, χωρίς να πληρώνεται, άπορα παιδιά ανά τον κόσμο -και στην Ελλάδα- με συγγενείς καρδιοπάθειες, μέσα από το πρόγραμμα του φιλανθρωπικού ιδρύματος που έχει ιδρύσει «Coeurs pour tous» («Καρδιές για όλους»). Παγκοσμίως υπάρχουν 7 εκατομμύρια παιδιά που έχουν ανάγκη από εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.
Συμπερασματικά, η ανιδιοτέλεια παραμένει η κεντρική αξία της ιατρικής, από τον Ασκληπιό που τιμωρήθηκε, όταν παρασύρθηκε από τα χρήματα, μέχρι τον Ιπποκράτη, που όρισε ηθικά όρια και κανόνες και από εκεί στους σύγχρονους γιατρούς, που καθημερινά υπερασπίζονται τη ζωή με θάρρος και αφοσίωση. Η ιατρική δεν είναι απλώς γνώση, αλλά πράξη ανθρωπιάς και ηθικής ευθύνης, που απαιτεί από τον γιατρό να βάζει τον άνθρωπο πάνω από κάθε προσωπικό συμφέρον.

Γράφει η μαθήτρια Ναταλία Βούρβαχη (Β1)

Το ουσιαστικό «θέατρο» προέρχεται από το ρήμα «θεώμαι», που σημαίνει «παρατηρώ». Άρα, ο θεατής παύει να είναι παθητικός δέκτης και συμμετέχει ενεργά στην όλη διαδικασία, καθώς εμπλέκεται συναισθηματικά στην πλοκή. Γιατί, όμως, οι Αρχαίοι «συνταγογραφούσαν» το θέατρο; Γιατί, δηλαδή, το θεωρούσαν φάρμακο;
Ο Ασκληπιός, ο οποίος λατρευόταν ως θεός της θεραπείας, συνιστούσε σταθερά στους θεραπευόμενούς τους το θέατρο και μάλιστα, στους πάσχοντες από νεύρωση πρότεινε να παρακολουθούν τραγωδίες και σε όσους είχαν κατάθλιψη να βλέπουν κωμωδίες. Το θέατρο στην τότε κοινωνία κατείχε μια πολύ υψηλή θέση, καθώς παρείχε ψυχαγωγία, με την έννοια της αγωγής της ψυχής. Η μουσική, ο χορός, η κίνηση και η δράση το καθιστούσαν θεραπευτική δύναμη, καθώς συντελούσε στην ψυχική ανάταση των θεατών. Οι αρχαίοι πίστευαν πως μέσα από την παρακολούθηση μιας τραγωδίας ή μιας κωμωδίας, ο άνθρωπος μπορούσε να καθαρθεί, να «ξεπλύνει» δηλαδή τα συναισθήματά του, να ανακουφιστεί, να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και τους άλλους. Γι’αυτό και στο θέατρο του Ασκληπιού στην Επίδαυρο οι ασθενείς δε λάμβαναν μόνο βότανα ή ύπνο στο άβατο. Παρακολουθούσαν παραστάσεις, άκουγαν μουσική, συμμετείχαν σε τελετές. Ήταν ένας ολοκληρωμένος τρόπος θεραπείας, που έβλεπε τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική ολότητα βοηθώντας τον να επαναφέρει την εσωτερική του ισορροπία.
Αν το σκεφτούμε, κάτι παρόμοιο κάνει και η σύγχρονη ψυχοθεραπεία. Ο ψυχοθεραπευτής, όπως παλιά ο ιερέας του Ασκληπιού, βοηθάει τον άνθρωπο να δει τα συναισθήματά του, να τα εκφράσει, να τα αποδεχτεί. Η δραματοθεραπεία, που βασίζεται στη θεατρική έκφραση, είναι άμεση απόγονος αυτής της αρχαίας παράδοσης. Μέσα από τον ρόλο και την αναπαράσταση, ο θεραπευόμενος βρίσκει τρόπους να κατανοήσει τον εαυτό του, να νιώσει εσωτερική γαλήνη και να γιατρευτεί ψυχικά.
Έτσι, η ιδέα του Ασκληπιού ότι το θέατρο θεραπεύει, συνεχίζει να ζει και σήμερα. Το θέατρο χαρακτηρίζεται ως βιωματική μέθοδος, η οποία προωθεί τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, αλλά και την εσωτερική αναζήτηση και εξέλιξη. Μας βοηθάει να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, να εκφράσουμε τον πόνο και τη χαρά μας, να συμφιλιωθούμε με όσα μας πληγώνουν. Είναι μια «συνταγή», που δεν έπαψε ποτέ να λειτουργεί!