Την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2025 μαθητές των Αρσακείων-Τοσιτσείων Γυμνασίων Εκάλης πραγματοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη στο Καπνεργοστάσιο, στο κέντρο της Αθήνας, όπου παρακολούθησαν την εκδήλωση προς τιμήν του σπουδαίου εικαστικού Κώστα Τσόκλη, με αφορμή την παρουσίαση του μνημειώδους έργου του «Δέος 2025». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, στο ιστορικό βιομηχανικό κτήριο του Καπνεργοστασίου, με τη φροντίδα της κ. Μαρίας Καμηλάκη, Δρος Γλωσσολογίας, αναπληρώτριας προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης και Εκδόσεων της Βουλής των Ελλήνων. Η κ. Καμηλάκη αναφέρθηκε τόσο στη σημασία του χώρου όσο και στο έργο «Δέος», το οποίο φιλοξενείται τον τελευταίο μήνα στο Καπνεργοστάσιο. Το έργο «Δέος 2025» καλύπτει έναν ολόκληρο τοίχο του βιομηχανικού χώρου και εντυπωσιάζει με τις διαστάσεις του, καθώς έχει ύψος 14 μέτρα και πλάτος 17 μέτρα. Πρόκειται για ένα έργο που αποτελείται από 90 αυτόνομα έργα, τα οποία συνενώνονται σε ένα ενιαίο, επιβλητικό «ψηφιδωτό».  

Η δική μας ανάγνωση: Τα χρώματα παραπέμπουν στη χαραυγή, ενώ τα αιωρούμενα στοιχεία δημιουργούν την αίσθηση ενός σύμπαντος έντονης κινητικότητας και ατέρμονης κυκλικής πορείας. Μια ανθρώπινη μορφή, τοποθετημένη κάτω δεξιά με ανοιχτά χέρια, μοιάζει μικρή μπροστά στο έργο, υποδηλώνοντας τη σχέση του ανθρώπου και με αυτό που τον υπερβαίνει. 

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης αποκάλυψε ότι το έργο μιλά για τον φόβο του απέναντι στην ανεξέλεγκτη εξέλιξη της τεχνολογίας και για την απώλεια των ορίων στη σύγχρονη εποχή. Ακάματος και δημιουργικός στα 95 του χρόνια, ο Κώστας Τσόκλης απέδειξε ότι η έμπνευση και το ταλέντο δεν γνωρίζουν ηλικία, στέλνοντας το διαχρονικό μήνυμα πως «χωρίς τέχνη άνθρωπος δεν υπάρχει». Κατά την ομιλία του, ο εικαστικός αναφέρθηκε με έμφαση στη σημασία της διδασκαλίας της τέχνης στο σχολείο, τονίζοντας ότι όλη μας η ζωή είναι τέχνη και αισθητική: από τα ρούχα και τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε μέχρι τον τρόπο που διαμορφώνουμε τον χώρο γύρω μας. Υπογράμμισε πως φιλότεχνος δεν είναι μόνο αυτός που δημιουργεί, αλλά και εκείνος που βλέπει, κρίνει και επιλέγει. «Σημασία έχει να μάθουμε τα παιδιά να βλέπουν», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας τον καθοδηγητικό ρόλο του εκπαιδευτικού και την ανάγκη να αποφεύγεται ο ανταγωνισμός. Οι μαθητές μας είχαν τη μοναδική ευκαιρία να συνομιλήσουν με τον Κώστα Τσόκλη, να του θέσουν ερωτήματα σχετικά με την τέχνη και τον ρόλο της στη σχολική εκπαίδευση, να ακούσουν τις σκέψεις του και να φωτογραφηθούν μαζί του. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε μια ουσιαστική βιωματική προσέγγιση της σύγχρονης τέχνης και άφησε έντονα αποτυπώματα προβληματισμού και έμπνευσης στους μαθητές. Η εκπαιδευτική αυτή επίσκεψη ανέδειξε με τον πιο ζωντανό τρόπο ότι η τέχνη δεν αποτελεί απλώς αντικείμενο μελέτης, αλλά αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης και της παιδείας. Τους μαθητές συνόδευσαν ο Διευθυντής του Β’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης Δρ Δημήτριος Καλογιάννης, φιλόλογος, και η καθηγήτρια Καλλιτεχνικών κ. Κυριακή Πρεβενιού. 

Μια ξεχωριστή δράση έδωσε ζωή σε κάτι που, μέχρι χθες, θεωρούσαμε «άχρηστο». Οι μαθητές της Ζώνης Πολιτισμού Β’ Γυμνασίου «Καλλιτεχνικό Εργαστήρι: Το Σχολείο αλλιώς!» του Σχολείου μας, μέσα από μια δημιουργική διαδικασία, μετέτρεψαν το χαρτί από τον καταστροφέα εγγράφων σε χειροποίητα φύλλα ζωγραφικής. Πάνω σε αυτό το νέο, μοναδικό υλικό, τα παιδιά δημιούργησαν ζωγραφιές εμπνευσμένες από τα τοπία της Ελλάδας, αποδεικνύοντας πως η φαντασία, η δημιουργικότητα και η οικολογική συνείδηση μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά. Η δράση αυτή αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα ανακύκλωσης στην πράξη. Από ένα υλικό που θα κατέληγε στα σκουπίδια, γεννήθηκε ένα έργο τέχνης! Μέσα από τη διαδικασία, οι μαθητές κατανόησαν έμπρακτα την αξία της αειφορίας, της επανάχρησης και της δημιουργικής ανακύκλωσης. Πέρα από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, η εμπειρία αυτή προσέφερε σημαντικά παιδαγωγικά οφέλη: καλλιέργησε τη συνεργασία, τη δημιουργική έκφραση, την οικολογική ευαισθησία και την υπευθυνότητα απέναντι στο περιβάλλον. Τα παιδιά έμαθαν πως ακόμη και κάτι τόσο απλό, όπως το χαρτί από τον καταστροφέα εγγράφων, μπορεί να αποκτήσει δεύτερη ζωή, όταν το προσεγγίσουμε με φαντασία και σεβασμό στη φύση. Μια δράση που αποδεικνύει ότι η αειφορία στο σχολείο δεν είναι απλώς μια έννοια, αλλά ένας τρόπος ζωής που καλλιεργείται μέσα από τη βιωματική μάθηση και τη χαρά της δημιουργίας. 

«Καλλιτεχνικό Εργαστήρι: Το Σχολείο αλλιώς!»: 

Αλεξιάδου Μ., Γκρέκη Αγ., Δούνη Κ., Κοντογιάννη Κ., Κουτσαμπά Ηλ., Μπαλαμπάνης Π., Παπάζογλου Β.,  Σκουλούδη Β., Τούρλος Αν., Τζανετάκης Σ.,  Τζερνιά Μ., Τσιαΐρη Λ., Χάχος Ελ., Χειρίδης Μ. 

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Κυριακή Πρεβενιού, Καλλιτεχνικών  

Οι μαθητές της ζώνης πολιτισμού Β’ Γυμνασίου με τίτλο Καλλιτεχνικό εργαστήρι «Το Σχολείο αλλιώς…» ολοκλήρωσαν το τρίτο ομαδικό τους έργο. Πιο συγκεκριμένα, το τρίτο έργο των μαθητών είναι αφιερωμένο στον μεγάλο εικαστικό καλλιτέχνη και κύριο εκπρόσωπο του κινήματος του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού Τζάκσον Πόλλοκ και στο έργο: «Ένα: Αριθμός 31», 1950 (One: Number 31, 1950), 2,7 μ. x 5,31 μ., ελαιογραφία, βαφές σμάλτου, ΜΟΜΑ. Αυτό το έργο επιλέχθηκε  για την τεχνική του dripping, δηλαδή του σταξίματος του χρώματος πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια.

Οι μαθητές αφού παρακολούθησαν προβολή παρουσίασης αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του μεγάλου εικαστικού, με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Καλλιτεχνικών κ. Κυριακής Πρεβενιού, ζωγράφισαν με ακρυλικά χρώματα και με την τεχνική του dripping, ένα έργο διάστασης 70*90 εκατοστά με έμπνευση το έργο του Πόλλοκ: «Ένα: Αριθμός 31». Η διαδικασία της τεχνικής έγινε σε όλη τη ζωγραφική επιφάνεια, δίνοντας την ίδια σημασία και βαρύτητα στο έργο. Το έργο ολοκληρώθηκε με τον τρόπο και τις τεχνικές του καλλιτέχνη και είναι αποτέλεσμα  ομαδοσυνεργατικής δουλειάς. 

Οι μαθητές της Ζώνης Πολιτισμού της Γ´ Γυμνασίου του Σχολείου μας, «Τα παιδιά ζωγραφίζουν στους τοίχους»,  τη φετινή σχολική χρονιά ετοιμάζουν με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Καλλιτεχνικών κ. Κυριακής Πρεβενιού, μια τοιχογραφία αφιερωμένη στην Κύπρο. Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές μελετούν το ψηφιδωτό «Ο Ορφέας γοητεύει τα ζώα» ή «Ο Ορφέας και η λύρα του» που βρέθηκε σε έπαυλη της Πάφου (οικία Ορφέα), 3^ος αι., μ.Χ. 

Αυτό είναι το γνωστότερο ψηφιδωτό δάπεδο της οικίας, το ψηφιδωτό του Ορφέα, από το οποίο πήρε το κτήριο το όνομά του και  αποτελεί τη μεγαλύτερη μονοπρόσωπη εικονογραφημένη σκηνή σε ολόκληρη την Κύπρο. Το ψηφιδωτό διαστάσεων 4.25 χ 5.10 μ. παρουσιάζει τη μυθολογική παράδοση σύμφωνα με την οποία, ο Ορφέας με την αρμονία της μουσικής του  σαγήνευε τα άγρια θηρία. Εικονίζεται λοιπόν, στο κέντρο του πάνω μέρους της σκηνής,  καθήμενος σε βράχο να παίζει λύρα και να τραγουδά. Γύρω του, τα άγρια ζώα με το βλέμμα στραμμένο σ’ αυτόν τον ακούν μαγεμένα. Πάνω από το κεφάλι του Ορφέα, η επιγραφή που υπάρχει είναι κατά πάσα πιθανότητα, κτητορική και αποτελεί τη μοναδική  του είδους αυτού που χρονολογείται στη ρωμαϊκή περίοδο (3^ος αι. μ.Χ.). 

Με αφορμή αυτό το ψηφιδωτό του Ορφέα, οι μαθητές ανάρτησαν στον χώρο της τοιχογραφίας μια παρουσίαση των αρχαιολογικών θησαυρών της Πάφου. Φωτογραφίες από τα πολύτιμα αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάζονται μαζί με χρήσιμες πληροφορίες και μας ξεναγούν στην όμορφη Πάφο της Κύπρου.  

Οι μαθητές του Γ1 μας ταξιδεύουν στα μεγαλύτερα μουσεία Τέχνης του κόσμου παρουσιάζοντας κτήρια, πληροφορίες αλλά και αριστουργήματα της ιστορίας της Τέχνης.  

Μέσα από ένα πρωτότυπο ταξίδι αναζήτησης οι μαθητές με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Καλλιτεχνικών κ. Κυριακής Πρεβενιού μελέτησαν στη Βιβλιοθήκη του Σχολείου βιβλία και λευκώματα για τα μεγάλα μουσεία του κόσμου, κατέγραψαν πληροφορίες και ζωγράφισαν το έργο που τους έκανε εντύπωση από το μουσείο που τους δόθηκε. 

 Όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες παρουσιάστηκαν και αναρτήθηκαν στην τάξη τους. 

Το πρώτο μας ταξίδι είχε 5 σταθμούς- Μουσεία που έγιναν αφίσες από τους μαθητές με ζωγραφιές και κολάζ και στολίζουν πλέον την τάξη τους. Ο Γκαϊνάς Αλέξανδρος παρουσίασε το Μουσείο Ουφίτσι στη Φλωρεντία (Ιταλία), ο Γιαννούλας Γιώργος παρουσίασε το Μουσείο του Πράδο στη Μαδρίτη (Ισπανία), ο Βασιλόπουλος Θωμάς παρουσίασε το Μουσείο στο Βατικανό στη Ρώμη (Ιταλία), ο Μπαρδάκας Λευτέρης παρουσίασε το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι (Γαλλία), ο Τουρναβίτης Αλέξανδρος παρουσίασε το Μουσείο του Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη (Ρωσία).

Το ταξίδι στην Τέχνη θα συνεχιστεί και την υπόλοιπη χρονιά δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές του Γ1 να παρουσιάσουν ένα αξιόλογο μουσείο του κόσμου. 

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στη Φιλόλογο καθηγήτρια του Α’ Αρσακείου – Τοσιτσείου Λυκείου Εκάλης κ. Γεωργία Κοντού για την προσφορά της στη συλλογή βιβλίων για τα μουσεία που μελετάμε.

Γράφει η μαθήτρια Ελένη Κατωπόδη (Β2)

Νότες, ρυθμός, μελωδίες… Πώς θα ήταν ο κόσμος άραγε χωρίς μουσική; Πώς θα ήταν οι σχέσεις των ανθρώπων, εάν δεν υπήρχε ένα τραγούδι για να τις εκφράσει; Η μουσική είναι ένα ξεχωριστό εργαλείο, για να αποτυπωθούν οι ανθρώπινες σκέψεις, αλλά και τα συναισθήματα. Με τον καλύτερο τρόπο τονίζει τη σημασία της μουσικής στη ζωή μας ο Φινλανδός συνθέτης και βιολιστής Jean Sibelius, που εύστοχα παρατηρεί πως «η μουσική αρχίζει εκεί που σταματούν οι δυνατότητες της γλώσσας». Η μουσική έχει μεγάλη συναισθηματική σημασία για τον άνθρωπο. Ενισχύει την αυτοεκτίμησή μας, μας χαλαρώνει, προσφέρει ψυχική ηρεμία. Δεν είναι λίγες οι φορές, που η μουσική μάς ταξιδεύει σε άλλους κόσμους, μας κάνει να αφήνουμε το μυαλό μας να ονειρεύεται, αλλάζει τη διάθεσή μας! Ο Αϊνστάιν δήλωσε πως αν δε γινόταν επιστήμονας, θα γινόταν μουσικός! Συγκεκριμένα, είπε: «Δε θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς να παίζω μουσική. Ζω τα όνειρά μου μέσα από τη μουσική. Παρατηρώ τη ζωή μου μέσα από τη μουσική… Γνωρίζω ότι τη μεγαλύτερη απόλαυση στη ζωή μου την έδωσε το βιολί.» Ο ίδιος πίστευε πως η ενασχόλησή του με το βιολί ήταν ο λόγος, που έγινε τόσο έξυπνος.
Από τη βιολογία είναι γνωστό ότι η μουσική είναι μέσα μας. Ο καρδιακός παλμός, ο ρυθμός του βαδίσματος, ο αναπνευστικός ρυθμός. Για σκεφτείτε το! Σύμφωνα με νεότερες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, τμήματα του εγκεφάλου μας μπορούν να ενεργοποιηθούν στο άκουσμα της μουσικής βοηθώντας έτσι στην αύξηση της συγκέντρωσης, της αντοχής, αλλά και στη μείωση του άγχους. Εξάλλου, όλοι γνωρίζουμε την ύπαρξη της «μουσικοθεραπείας». Όταν υπάρχουν προβλήματα μνήμης, είτε στην περίπτωση άνοιας είτε σε περίπτωση Αλτσχάιμερ, μέσω της μουσικής, επειδή η γνώση είναι πολύ βαθιά χαραγμένη στο μυαλό των ανθρώπων, η μουσικοθεραπεία την ξαναφέρνει στο προσκήνιο μαζί με όποιες άλλες αναμνήσεις έχουν χαθεί. Η μουσική, όμως, βοηθά και στη θεραπεία ασθενειών. Έχει, σίγουρα, θετικό αντίκτυπο σε ασθενείς με καρδιολογικά και αναπνευστικά προβλήματα, αφού πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι συμβάλλει στη μείωση της καρδιακής πίεσης. Γι’αυτό και είναι πολύ σημαντικό σε σοβαρά χειρουργεία να βοηθάμε την καρδιά με απαλή μουσική να δουλεύει στο «ρελαντί», ειδικά στις αίθουσες ανάνηψης.
Άλλη μια ευεργετική ιδιότητα της μουσικής είναι ότι βοηθάει τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ιδιαίτερα χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις μαθησιακών δυσκολιών, νοητικής υστέρησης και συναισθηματικών διαταραχών. Μπορεί να βοηθήσει παιδιά με αυτισμό στην ανάκληση σημαντικών πληροφοριών, όταν αυτές συνδέονται με απλές ηχητικές δομές. Επίσης, έρευνες δείχνουν πως τα περισσότερα παιδιά με νοητική καθυστέρηση είναι πιο πιθανό να παρακολουθούν ένα ακουστικό από ό,τι ένα οπτικό ερέθισμα, ιδιαίτερα όταν το ακουστικό ερέθισμα είναι μουσικό.

Επιπλέον, ενισχύει την προσοχή των παιδιών αυτών σε οργανωμένες δραστηριότητες και μειώνει τη συναισθηματική φόρτιση, που έχει να κάνει με το άγχος. Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, που παρουσίαζαν γλωσσική καθυστέρηση, βρέθηκε σημαντική βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης μετά τη χρήση τραγουδιών, τα οποία είχαν συνδυαστεί με εικόνες κατά τη διδασκαλία λεξιλογίου. Αλλά και τα παιδιά που συμμετέχουν σε ορχήστρες ή χορωδίες, σύμφωνα με μία μακροχρόνια επιστημονική μελέτη στις ΗΠΑ, μαθαίνουν να συνεργάζονται καλύτερα με άλλα παιδιά και έχουν καλύτερη δυνατότητα ακρόασης του διπλανού τους ανθρώπου, όπως και μεγαλύτερη ευχέρεια στην επικοινωνία.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η μουσική είναι πολύ σημαντική και ευεργετική για τον άνθρωπο. Γι’αυτό, καλό είναι ένα μέρος του ελεύθερου χρόνου μας να αφιερώνεται στη μουσική, καθώς έτσι εξευγενίζουμε την ψυχή μας, ξεκουράζουμε το μυαλό μας και ολοκληρώνουμε την προσωπικότητά μας. Η μουσική μάς κάνει πιο ποιοτικούς ανθρώπους, στοιχείο απαραίτητο για την τεχνοκρατική εποχή που ζούμε. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι η μουσική είναι δείγμα πολιτισμού!