Η διδακτική ενότητα των θρησκευτικών της Α’ Γυμνασίου με θέμα την Αγία Γραφή ολοκληρώθηκε με έναν ευχάριστο και πρωτότυπο τρόπο, ο οποίος έφερε τους μαθητές και τις μαθήτριες σε άμεση επαφή με πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης. Με υπεύθυνη καθηγήτρια την Θεολόγο κ. Μαρία Χαλκιά.

Περιγραφή Δράσης: Η δραστηριότητα ξεκίνησε με μία εισαγωγική ενότητα, όπου οι μαθητές ενημερώθηκαν εκτενώς για τον τρόπο κατασκευής των αρχαίων χειρόγραφων (υλικά, γραφή, δυσκολίες διατήρησης), τονίζοντας τη σπουδαιότητα αυτών των κειμένων. Στη συνέχεια, οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και κλήθηκαν να «αποκρυπτογραφήσουν» ένα πρωτότυπο κείμενο από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, Κεφ. 2 παράγραφος 19. Το κείμενο δόθηκε στην τάξη σε μορφή που προσομοίαζε σε αρχαίο χειρόγραφο (π.χ., με γραφή χωρίς διαχωρισμό λέξεων, χρήση αρχαίων συντομογραφιών και με στοιχεία φθοράς), καθιστώντας την ανάγνωση μία πρόκληση. Οι μαθητές έπρεπε, μέσω της συνεργασίας και της εφαρμογής των γνώσεων που απέκτησαν για την κατασκευή και τη μορφή των κειμένων, να αποκωδικοποιήσουν το απόσπασμα και να το μεταφέρουν στη σύγχρονη, ευανάγνωστη μορφή του. Η διαδικασία ήταν διασκεδαστική, ενθαρρύνοντας την ομαδική σκέψη και την κριτική ανάλυση.

Μαθησιακοί Στόχοι: Η συγκεκριμένη δράση είχε τους εξής στόχους: Ιστορική ενσυναίσθηση: Να κατανοήσουν οι μαθητές τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε και διατηρήθηκε το ιερό κείμενο και να εκτιμήσουν την ιστορική του αξία. Κριτική ανάλυση πηγών: Να εξοικειωθούν με την έννοια του πρωτογενούς κειμένου και να ασκήσουν την κριτική τους ικανότητα στην αποκωδικοποίηση μορφών γραφής. Συνεργασία και επικοινωνία: Να ενισχυθεί η ομαδικότητα τους και η ικανότητα να επικοινωνούν και να επιλύουν προβλήματα από κοινού. Συνολικά, η δραστηριότητα κρίθηκε ως ένα ευχάριστο και επιτυχημένο παράδειγμα εφαρμογής διαδραστικών μεθόδων διδασκαλίας στο μάθημα των Θρησκευτικών, αυξάνοντας το ενδιαφέρον των μαθητών και μετατρέποντας μια θεωρητική ενότητα σε μια συναρπαστική περιπέτεια. Βοηθώντας ουσιαστικά τους μαθητές να κατανοήσουν την Αγία Γραφή όχι απλώς ως μια θεωρητική έννοια αλλά ως κείμενο, ως ένα ζωντανό, ιστορικό και πολιτισμικό τεκμήριο και αποκτώντας ταυτόχρονα ουσιαστική εκτίμηση για την αξία και τη διαχρονικότητα των χειρογράφων.

Γράφουν οι μαθήτριες Αγάπη Ασημάκη (Γ1) και Μελίνα Μιχαλοπούλου (Γ3)

Ο Αγαμέμνων Τσελίκας είναι ένας από τους κορυφαίους παλαιογράφους του κόσμου. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν το πολύ δέκα και στον κόσμο δεν ξεπερνούν τους πενήντα. Είναι φιλόλογος, παλαιογράφος και προϊστάμενος του Ιστορικού & Παλαιογραφικού Αρχείου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας. Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1949. Το κύριο έργο του συνίσταται στην οργάνωση παλαιογραφικών αποστολών στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τη φωτογράφιση χειρογράφων, με στόχο τη δημιουργία μιας μικροφιλμοθήκης ελληνικών χειρογράφων από βιβλιοθήκες της Ελλάδας και της Μέσης Ανατολής. Μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 250 αποστολές, κατά τη διάρκεια των οποίων έχουν φωτογραφηθεί και ψηφιοποιηθεί περίπου 9.500 χειρόγραφοι κώδικες και πολλές χιλιάδες ιστορικά έγγραφα κι έχει ταξιδέψει σε απομακρυσμένα μοναστήρια και βιβλιοθήκες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στα Ιεροσόλυμα, την Αλεξάνδρεια κ.α. Σε μία από αυτές τις αποστολές του, στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Χαλκίδας το 1993, ανακάλυψε και το περίφημο ελληνικό χειρόγραφο μαγειρικής.

Σε αυτό το χειρόγραφο, το οποίο ήταν το μοναδικό ελληνικό χειρόγραφο μαγειρικής του 18ου αιώνα, ανακάλυψε τι έτρωγαν οι Έλληνες το 1821. Μαζί με αυτό υπήρχαν και άλλα δύο, τα οποία φωτογράφισε με την άδεια της Βιβλιοθήκης. Πρόκειται για ένα χειρόγραφο βιβλίο μαγειρικής, γραμμένο με σύστημα και μέθοδο, ώστε να είναι εύχρηστο, που καλύπτει μεγάλο φάσμα μαγειρικών και ζαχαροπλαστικών συνταγών, καθώς και άλλων συνοδευτικών σκευασμάτων. Θεώρησε το περιεχόμενο ιδιαίτερης σπουδαιότητας, καθώς στα τόσα χιλιάδες χειρόγραφα που έχει πιάσει στα χέρια του, όπως ο ίδιος δηλώνει: «δεν είχα δει ποτέ κανένα να έχει μαγειρικές συνταγές», γι’ αυτό του έκανε μεγάλη εντύπωση. Το ελληνικό κείμενο του χειρογράφου είναι μετάφραση από μια ιταλική έκδοση του έτους 1781, που φέρει τον τίτλο «Il Cuoco Francese». Ανατρέχοντας στη γαλλική μαγειρική βιβλιογραφία, ήταν εύκολο να εντοπίσει τον αρχικό συγγραφέα, ο οποίος είναι ο περίφημος για την εποχή του Βουργουνδός François Pierre de la Varenne. Με τον ίδιο τρόπο εντόπισε και την πρώτη έκδοση του έργου (1651) στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, η οποία φέρει τον τίτλο «Le Cuisinier François». Έκτοτε, το βιβλίο αυτό γνώρισε πολλές εκδόσεις, μεταφράστηκε στα ιταλικά και τα αγγλικά και επικράτησε ως το σπουδαιότερο βιβλίο μαγειρικής για όλο τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Και παρόλο που πρόκειται για μετάφραση, μιλάμε για ελληνική μαγειρική και όχι για γαλλική ή ιταλική, διότι η σύγκριση της αντιστοιχίας των κεφαλαίων μεταξύ της ιταλικής έκδοσης και του ελληνικού χειρογράφου έδειξε προσθήκες, που δεν υπήρχαν ούτε στο γαλλικό ούτε στο ιταλικό. Το χειρόγραφό μας, λοιπόν, αποτελεί πρωτότυπη συγγραφή μαγειρικών συνταγών, των οποίων η καταγραφή και η μελέτη δείχνουν ότι προέρχονται από περιοχές του μείζονος ελληνισμού από τη Μολδοβλαχία και την Κωνσταντινούπολη μέχρι την Πελοπόννησο, το Αιγαίο, τα Επτάνησα, την Κρήτη, την Κύπρο και τη Μικρά Ασία, αλλά και από κάποιες ευρωπαϊκές. Τα κείμενα που ο ίδιος μέχρι τότε είχε μελετήσει, μιλούσαν για μαγείρους, μιλούσαν για γεύσεις, ακόμα και στους «Δειπνοσοφιστές» του Αθήναιου δίνονται πληροφορίες για φαγητά, αλλά ποτέ για συνταγές!

Λέει ο κ. Τσελίκας: «Πλούσιος δεν έγινα ποτέ και δεν με ενδιέφερε κιόλας, να σας πω την αλήθεια. Το μόνο που λαχταρούσα, ήταν να σαρώσουμε την Ελλάδα, όλες τις βιβλιοθήκες, και να καταγράψουμε τότε, το 1980, όλα τα χειρόγραφα, να τα φωτογραφίσουμε και να φέρουμε τις φωτογραφίες στην Αθήνα, να δημιουργηθεί δηλαδή ένα κέντρο, όπου να μπορεί ο καθένας να βρει και να συμβουλεύεται τον θησαυρό αυτόν. Θέλει ένας ερευνητής ένα χειρόγραφο από την Κοζάνη, να το βρει στην Αθήνα!»